F1-coureurs, spreek jullie uit tegen Saudische mensenrechten­schendingen

De allereerste Formule 1 Grand Prix in Saudi-Arabië aankomend weekend is het zoveelste grootschalige evenement dat het land organiseert om het slechte imago op te poetsen. Maar terwijl topcoureurs zoals Max Verstappen en Lewis Hamilton straks over het spiksplinternieuwe Saudische circuit racen, zitten tientallen mensenrechtenverdedigers nog steeds achter tralies. Amnesty International moedigt alle deelnemende coureurs aan om zich uit te spreken tegen de aanhoudende mensenrechtenschendingen door de Saudische autoriteiten.

De Saudische kroonprins Mohammed bin Salman presenteert zich sinds zijn benoeming in 2017 graag als hervormer en probeert onder meer door de organisatie van internationale evenementen het koninkrijk aantrekkelijker te maken voor buitenlandse investeerders. Maar de mensenrechtensituatie is sinds Bin Salmans aantreden flink verslechterd. Het aantal mensenrechtenverdedigers dat vastzit, is toegenomen, net als het aantal executies. Ook worden veroordeelden zonder eerlijk proces geëxecuteerd. Bovendien zijn mensen die hun straf hebben uitgezeten niet vrij om te reizen.

Vrouwenrechtenverdedigers nog steeds vast

Onder de vele Saudische mensenrechtenverdedigers die nog steeds vastzitten vanwege hun activisme is Mohammed al Rabea. Hij streed onder meer voor vrouwenrechten zoals het recht om te mogen autorijden. Dat was tot juni 2018 verboden. Al Rabea werd in mei 2018, vlak voor de opheffing van het autorijverbod voor vrouwen, opgepakt. Hij zat twee jaar lang in eenzame opsluiting, werd gemarteld en in april 2021 veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf.

‘Het is cynisch dat een land dat mensen opsluit en martelt, omdat ze onder meer streden voor het recht van vrouwen om te mogen autorijden, nu gastland is voor een internationale autoracewedstrijd’, zegt Dagmar Oudshoorn, directeur van Amnesty International Nederland. ‘Wij roepen de Saudische autoriteiten op om onmiddellijk en onvoorwaardelijk iedereen vrij te laten die wordt vastgehouden voor het vreedzaam uiten van hun mening en het opkomen voor mensenrechten.’

Reisverbod

Loujain al-Hathloul, een andere activist die zich inzette voor het recht van vrouwen om te mogen autorijden, werd in 2018 tegelijk met Al Rabea opgepakt. De vrouwenrechtenactivist werd in 2013 wereldwijd beroemd door de video die zij op social media deelde waarin zij een auto bestuurde toen dat nog verboden was. Zij kwam eerder dit jaar vrij nadat ze haar gevangenisstraf had uitgezeten.

Al-Hathloul werd onder meer veroordeeld vanwege contact met een medewerker van Amnesty International Nederland en een medewerker van de Nederlandse ambassade. In de gevangenis werd ze gemarteld. Haar vrijlating kreeg veel media-aandacht, maar Al-Hathloul mag de aankomende vijf jaar het land niet verlaten.

Lees ook: Sport en mensenrechten ‘Mijn zus is nog steeds een gevangene van het Saudische regime’, zegt Lina al-Hathloul die in het buitenland woont. Ze heeft haar zus nog niet kunnen opzoeken na haar vrijlating, omdat ze dan zelf kan worden opgepakt. ‘De autoriteiten gebruiken deze allereerste Grand Prix om aan de buitenwereld te laten zien hoe modern het Saudische jasje nu is. Mijn oproep aan de coureurs en alle internationale artiesten die worden uitgenodigd is: geloof het niet. Achter al die pracht en praal gaan vreselijke schendingen schuil.’

Coureurs bewust maken

Amnesty International Nederland stuurde in aanloop naar de Formule 1 in Saudi-Arabië informatie naar de Nederlandse coureur Max Verstappen over de mensenrechtensituatie in het land. Amnesty wil hem bewust maken dat het wel degelijk impact heeft als je je als topsporter uitspreekt voor het respecteren van mensenrechten.

‘Landen als Saudi-Arabië zijn heel gevoelig als het gaat om hun internationale reputatie’, zegt Dagmar Oudshoorn, ‘daarom willen ze juist zo’n internationaal spektakel als de Formule 1 ontvangen. Dit draait om prestige en imago.’

De Britse coureur Lewis Hamilton weet al goed wat voor podium hij heeft als topsporter. Hij gaf al aan dat hij in Saudi-Arabië wederom de regenbooghelm gaat dragen die hij ook al in Qatar op had om te laten zien dat hij staat voor gelijke rechten voor iedereen.

‘Het is prachtig wat Hamilton laat zien met en zonder woorden’, zegt Dagmar Oudshoorn, ‘het zou mooi zijn als meer coureurs een gebaar maken. Want wat heb je als topcoureur op dit vlak te verliezen? De enige verliezers op dit moment zijn de Saudiërs die elke dag te maken hebben met repressie in een land waar de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vereniging en vergadering praktisch niet bestaan.’