EU: Nieuw migratie-akkoord ‘gevaarlijk en niet in verhouding’

EU-leiders zijn het eens geworden over de omgang met de plotselinge toename van het aantal migranten aan de grenzen van Europa. Ook is er een akkoord bereikt over situaties waarbij migranten en vluchtelingen worden misbruikt als politiek middel om druk uit te oefenen, waarbij de EU-lidstaten kunnen afwijken van de gebruikelijke regels.

‘Mensen die aan de grenzen van de EU aankomen, moeten asiel kunnen aanvragen, hun aanvraag eerlijk laten onderzoeken en met waardigheid worden ontvangen’, zegt Eve Geddie van Amnesty International. ‘Deze overeenkomst dreigt ervoor te zorgen dat mensen langs de Europese grenzen stranden en worden vastgehouden. Dit zal niets bijdragen aan de verbetering van de bescherming van asielzoekers in de EU. Mensen die asiel zoeken hun rechten ontzeggen is gevaarlijk. Deze reactie is niet in proportie en landen kunnen hier prima mee omgaan onder de bestaande regels.’

Mensenrechten aan de kant geschoven

Het akkoord van vandaag vertegenwoordigt ook een verdere stap in de onderhandelingen over een breder pakket EU-asielhervormingen. Het is van cruciaal belang dat de haast om tot een akkoord te komen er niet toe leidt dat de mensenrechten daarbij terzijde worden geschoven. Amnesty International verwacht dat alle EU-instellingen erop zullen aandringen dat deze rechten worden gegarandeerd naarmate de onderhandelingen de komende maanden vorderen.

Het akkoord van vandaag zou de EU-lidstaten in staat stellen de registratie van asielzoekers uit te stellen, veel grotere aantallen mensen door tweederangs asielprocedures te loodsen en de detentie aan de grens uit te breiden.

Amnesty International heeft onderzoek gedaan naar mensenrechtenschendingen die het gevolg zijn van dit beleid – waaronder het gebruik van willekeurige detentie en het ontzeggen van toegang tot asiel in Polen, Letland en Litouwen sinds 2021.

Normaliseren noodvoorzieningen

Als de voorgestelde crisisverordening wordt aangenomen, zou het gebruik van noodvoorzieningen in Europa om migranten op te vangen verder worden genormaliseerd. Het zou de samenhang van het gemeenschappelijke Europese asielstelsel verzwakken, maar er niet in slagen om ‘crisissituaties’ in de toekomst te voorkomen.

Amnesty International roept alle EU-instellingen op om zich te onthouden van aanvullende uitzonderlijke maatregelen in de EU-wetgeving die de grondrechten ondermijnen.

Het idee van ‘instrumentalisering’ van migranten – hen inzetten als politiek drukmiddel om iets voor elkaar te krijgen, waardoor de EU-lidstaten kunnen afwijken van de gebruikelijke regels – moet resoluut worden verworpen.

Achtergrond

Na de besprekingen van vorige week tijdens de Raad van Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ) hebben vertegenwoordigers van de lidstaten op 4 oktober 2023 overeenstemming bereikt over een crisisverordening. Hierdoor kunnen de onderhandelingen met het Europees Parlement over dit voorstel beginnen. Eind dit jaar of begin 2024 hoopt men overeenstemming te bereiken over deze en andere dossiers van het Pact over Migratie en Asiel.

Amnesty International heeft herhaaldelijk gewaarschuwd voor de voorgestelde crisisverordening van de Europese Commissie uit 2020 en de in december 2021 voorgestelde Instrumentaliseringsverordening die in dit voorstel is opgenomen. Amnesty roept op deze verordening af te wijzen: het is een reden tot grote zorgen voor de mensenrechten en het recht op asiel in Europa.