EU-landen moeten zich inzetten voor humane oplossing bootvluchtelingen

De Malta-verklaring is een goed begin om tot een oplossing te komen voor het opnemen van bootvluchtelingen op de Middellandse Zee, vinden Amnesty International en Human Rights Watch. Op enkele punten zijn er nog wel zorgen. Zo moet er in de verklaring worden opgenomen dat landen geen mensen terugsturen naar Libië. EU-landen, dus ook Nederland, zouden zich bij de verklaring moeten aansluiten en zich hard moeten maken voor verbeteringen.

De ministers van Binnenlandse Zaken van de EU komen op 8 oktober in Luxemburg bijeen om de verklaring te bespreken. Deze werd op 23 september in de Maltese hoofdstad Valletta afgegeven door Duitsland, Frankrijk, Italië en Malta. De intentieverklaring verplicht deelnemende landen om een voorspelbaar en efficiënt systeem op te tuigen, dat garandeert dat migranten en vluchtelingen op veilige plekken “op een waardige manier van boord kunnen gaan”.

Goed begin, doorpakken noodzakelijk

De Malta-verklaring is een goed begin, vinden Amnesty en Human Rights Watch, maar de EU-ministers moeten nu doorpakken. De verklaring bevat enkele zwakke plekken die om verbetering vragen. ‘De EU-landen rond de Middellandse Zee moeten duidelijk verklaren dat ze van plan zijn om reddingsschepen met vluchtelingen toe te staan om aan te meren in hun havens,’ zegt Matteo de Bellis van Amnesty International. ‘Andere EU-landen op hun beurt moeten toezeggen dat ze een gepaste bijdrage zullen leveren aan de opvang van vluchtelingen.’

Medeplichtig aan mensenrechtenschendingen

Verder moeten EU-ministers verklaren dat zij schepen van hulporganisaties niet meer zullen opdragen vluchtelingen naar Libië terug te brengen, omdat Libië geen veilige plek is. En hulporganisaties die dat soort orders negeren moeten ook niet het risico lopen dat er sancties tegen hen worden genomen, zelfs als de reddingsoperatie plaatsvindt in het gebied dat onder jurisdictie van Libië staat.

‘Door de Libische kustwacht te helpen bij het onderscheppen en terugbrengen van vluchtelingen en migranten naar Libië, lopen mensen het gevaar op willekeurige gevangenschap en mishandeling,’ zegt Judith Sunderland van HRW. ‘Dat maakt Europese regeringen medeplichtig aan mensenrechtenschendingen die in Libië gepleegd worden.’

Nederland moet actieve bijdrage leveren

Als Nederland besluit om zich niet aan te sluiten bij het Malta-akkoord, geldt die medeplichtigheid ook voor ons land. Het Malta-akkoord is een stap in de richting van een structurele, humane oplossing voor een nijpend probleem. Nederland moet daar een actieve bijdrage aan te leveren.

Griekenland, Spanje en Cyprus ontlasten

Bij het nadenken over oplossingen voor de humanitaire crisis op de Middellandse Zee, moet ook gekeken worden hoe Griekenland, Spanje en Cyprus ontlast kunnen worden. De opvangcapaciteit staat daar onder druk door het hoge aantal vluchtelingen en migranten dat daar aan land komt, met alle gevolgen voor de humanitaire situatie van dien.