Ethiopië: Misdrijven tegen de menselijkheid in westelijke zone van Tigray

Regionale veiligheidsdiensten en autoriteiten van de Amhara-bevolking begaan sinds november 2020 op veel plekken in het westen van Tigray in Ethiopië schendingen tegen Tigreërs. Het gaat om oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid. De Ethiopische autoriteiten beperken de toegang tot het gebied, waardoor deze etnische zuivering grotendeels verborgen blijft.
Dat verklaren Amnesty International en Human Rights Watch in een gezamenlijk rapport dat ze vandaag uitbrengen.

Het rapport ‘We Will Erase You From This Land’: Crimes Against Humanity and Ethnic Cleansing in Ethiopia’s Western Tigray Zone beschrijft hoe recent aangestelde ambtenaren in het westen van Tigray en leden van de veiligheidsdiensten van de buurregio Amhara systematisch honderdduizenden Tigreërs uit hun huizen verjoegen. Dit deden ze met de goedkeuring en mogelijke deelname van het Ethiopische federale leger. Ze gebruikten bedreigingen, onwettige moorden, seksueel geweld, massale willekeurige detentie, plundering, gedwongen overplaatsingen, en het onthouden van humanitaire hulp om mensen te verjagen. Deze wijdverspreide en systematische aanvallen op de burgerbevolking van Tigray zijn misdrijven tegen de menselijkheid en oorlogsmisdrijven.

De Ethiopische overheid moet ervoor zorgen dat humanitaire organisaties onmiddellijk toegang krijgen tot de regio en iedereen die willekeurig is opgesloten vrijlaten. Ook moet zij onderzoek doen naar degenen die verantwoordelijk zijn voor schendingen en hen vervolgen. Als de partijen in het conflict een wederzijdse overeenstemming bereiken, moet er een door de Afrikaanse Unie geleide internationale vredesmacht komen die alle gemeenschappen in het westen van Tigray beshermt tegen schendingen.

‘De reactie van de internationale en regionale partners van Ethiopië weerspiegelde de ernst van de misdrijven die worden begaan in het westen van Tigray niet’, zegt Agnès Callamard, secretaris-generaal van Amnesty International. ‘Regeringen die zich zorgen maken, moeten helpen een einde te maken aan de etnische zuivering, ervoor zorgen dat Tigreërs veilig en vrijwillig naar huis kunnen terugkeren, en stappen ondernemen om gerechtigheid te krijgen voor deze gruwelijke daden.’

Conflicten in de regio

Het westen van Tigray is een vruchtbaar administratief gebied in de Ethiopische Tigray-regio. Sinds 1992 leidden claims over dit gebied tot grensconflicten. In november 2020 brak een gewapend conflict uit in het gebied en kwam de westelijke Tigray onder controle van de ENDF (Ethiopian National Defense Forces) en daaraan verbonden strijdkrachten en milities uit de regio Amhara.

Tijdens de eerste offensieven begingen de Ethiopische federale en geallieerde strijdkrachten oorlogsmisdrijven tegen de gemeenschappen in Tigray, zoals willekeurige aanvallen op steden en buitengerechtelijke executies. Daardoor sloegen duizenden mensen op de vlucht naar buurland Sudan en andere delen van Tigray. Milities en lokale bewoners uit Tigray maakten zich ook schuldig aan oorlogsmisdrijven tegen inwoners en arbeidskrachten met een Amhara-achtergrond tijdens een slachtpartij in de stad Mai Kadra op 9 november.

Werkwijze

Meer dan 15 maanden lang interviewden onderzoekers van Amnesty International en Human Rights Watch meer dan 400 mensen. In Sudan interviewden ze vluchtelingen uit Tigray en ze hielden interviews op afstand met bewoners uit Tigray en Amhara die slachtoffer of getuige waren van schendingen. Daarnaast bekeken onderzoekers medische en forensische rapporten, documenten van rechtbanken, satellietbeelden, en foto’s en video’s.

Campagne van etnische zuivering

Vanaf het einde van 2020 hebben regionale veiligheidsdiensten, milities en nieuwe autoriteiten van Amhara zich schuldig gemaakt aan een gecoördineerde campagne van etnische vervolging.

In verschillende steden in het westen van Tigray werden borden neergezet met de boodschap dat Tigreërs het gebied moesten verlaten. In openbare vergaderingen bespraken lokale ambtenaren hun plannen om Tigreërs te verwijderen. Een vrouw uit de stad Baeker beschreef hoe de Amhaarse militiegroep Fanos haar bedreigde: ‘Iedere nacht zeiden ze “we gaan je dood maken… Verlaat het gebied.”’ Er verschenen brochures met ultimatums voor Tigreërs: binnen 24 of 72 uur moesten ze vertrekken anders zouden ze worden gedood.

De autoriteiten dreven duizenden Tigreërs bijeen die vervolgens lang werden vastgezet en mishandeld in overvolle detentiecentra. Volgens Amnesty International en Human Rights Watch zitten nog steeds duizenden Tigreërs onder levensbedreigende omstandigheden vast.

Seksueel geweld

De veiligheidsdiensten maakten zich daarnaast ook schuldig aan groepsverkrachtingen, mishandeling, ontvoering en seksuele slavernij. Een 27-jarige vrouw uit Tigray vertelde dat een lid van een militie terwijl ze werd verkracht door mannen tegen haar zei: ‘Jullie Tigreërs moeten verdwijnen uit het land west van de rivier de Tekeze. Jullie zijn kwaadaardig en wij zuiveren jullie bloed.’

De autoriteiten in het westen van Tigray legden ook beperkingen op aan de bewegingsvrijheid, humanitaire hulp, het spreken van de Tigray-taal, en toegang tot landbouwgronden om zo mensen te dwingen weg te gaan. De veiligheidsdiensten uit Amhara, en in sommige plaatsen ook de Eritrese strijdkrachten, plunderden gewassen, vee en machines en ontnamen de Tigreërs hun bestaanswijze. Een 63-jarige boer uit Division keek toe hoe een groep mannen zijn huis vernielde. Een van hen vertelde hem: ‘Dit is niet jouw land. Je hebt niets te claimen hier.’

Veel gemeenschappen uit Tigray zagen door de naderende honger en intimidatie geen andere optie dan vertrekken. In andere gevallen regelden lokale autoriteiten trucks of bussen om tienduizenden Tigreërs weg te sturen.

Deze gecoördineerde campagne duurde maanden. In maart 2021 hadden tienduizenden Tigreërs het gebied al dan niet vrijwillig verlaten. In november 2021 laaide mishandelingen en uitzettingen weer op, toen tienduizenden oudere en zieke Tigreërs, jonge moeders en kinderen werden uitgezet. Amhara strijdkrachten arresteerden duizenden mannen, namen hen gevangen en schoten op mensen die probeerden te vluchten.

Bloedbad bij de brug over de Tekeze rivier

Op 17 januari 2021 dreven milities uit Amhara (de Fanos) en lokale bewoners tientallen mannen uit Tigray bijeen in Adi Goshu. Leden van de Amhara Special Forces executeerden zo’n 60 mannen bij de river de Tekeze. Volgens getuigen en een aantal mannen die het overleefden, waren de moorden een wraakactie voor eerdere verliezen in een gevecht tussen de strijdkrachten uit Amhara en Tigray de avond ervoor.

‘Toen ze op ons schoten, viel ik eerst en toen zag ik ook hoe de anderen voor me werden beschoten en vielen’, vertelt een 74-jarige man die het overleefde. ‘En de mensen achter me vielen bovenop me en bedekten me… Daarna zeiden ze “De Tigreërs gaan niet makkelijk dood, schiet nog een keer”.’
Het bloedbad leidde tot een massa-exodus van Tigreërs uit Adi Goshu.

Dodelijke slachtoffers in detentiecentra

Volgens mensen die vastgehouden werden op plekken in Tigray zijn veel mensen omgekomen in detentiecentra die door Amhara strijdkrachten en Fano milities worden gerund. Sommigen overleden na marteling, een gebrek aan medicijnen, voedsel en water, anderen werden door bewakers gedood. Een 72-jarige boer zei: ‘Ze [bewakers van Amhara milities] bleven ons vertellen dat Tigreërs het verdienen om te sterven…van de honger.’

Zowel de Ethiopische federale strijdkrachten als de autoriteiten van Amhara ontkennen beschuldigingen van etnische zuivering in het westen van Tigray.

Oorlogsrecht

Bij een gewapend conflict moeten alle partijen zich houden aan het internationale humanitaire recht – het oorlogsrecht. De regionale strijdkrachten uit Amhara en krachten geliëerd aan de Ethiopische overheid in het westen van Tigray, begingen oorlogsmisdrijven als moord, marteling, verkrachting, (gedwongen) uitzetting en gedwongen verdwijning. Als deze schendingen worden begaan als onderdeel van een wijdverspreide of systematische aanval op een burgerbevolking op basis van een door de staat of een organisatie gevoerd beleid, zijn het misdrijven tegen de menselijkheid.

De federale overheid van Ethiopië en zijn internationale en regionale partners moeten concrete stappen nemen om alle gemeenschappen in het westen van Tigray te beschermen, onder meer Tigreërs die willekeurig vastzitten vrij te laten.

De overheid moet ook alle gewelddadige milities in het westen van Tigray demobiliseren en ontwapenen, en onderzoek instellen naar de strijdkrachten van Amhara en Ethiopië en de daders van ernstige schendingen aanpakken. Burgerpersoneel en leden van de veiligheidsdienst die betrokken zijn bij ernstige misdrijven moeten tijdens het onderzoek op non-actief worden gesteld.

Als alle partijen overeenstemming bereiken, moet een door de Afrikaanse Unie geleide internationale vredesmacht onderdeel uitmaken van deze plannen. Deze vredesmacht moet burgers in het westen van Tigray beschermen. Dit is essentieel om mensenrechten te bevorderen, humanitaire hulp toe te laten en om gemeenschappen in Tigray te beschermen. De internationale en regionale partners van Ethiopië moeten deze oproep ondersteunen.