Eritrese soldaten pleegden gruweldaden in de regio Tigray

De Eritrese strijdkrachten (EDF), gelieerd aan de Ethiopische regering, maakten zich in de Tigray-regio schuldig aan verkrachting en seksuele slavernij, politieke moorden en plundering. Dit gebeurde vlak voor en na november 2022, toen een akkoord om de vijandelijkheden te staken werd ondertekend. Dat staat in een nieuw rapport van Amnesty International dat vandaag verschijnt.

Politieke moorden

Amnesty interviewde voor het rapport “Today or Tomorrow, They Should Be Brought Before Justice” – Rape, Sexual Slavery, Extra-Judicial Executions and Pillage by Eritrean Forces in Tigray getuigen, overlevenden en familieleden van slachtoffers. Uit de interviews kwam naar voren dat ten minste twintig burgers, voornamelijk mannen, tussen 25 oktober en 1 november 2022 door de EDF met goedkeuring van de overheid zijn vermoord. Eritrese soldaten pakten de mannen op tijdens huiszoekingen, in hun jacht op leden van de Tigray-troepen en hun aanhangers. Een maatschappelijk werker die in het district politieke moorden bijhoudt, overhandigde bovendien een lijst met meer dan honderd namen van mensen die op deze manier gedood zouden zijn. Amnesty kan de echtheid van deze lijst niet bevestigen.

Priester Meheretab*, zocht op 2 november 2022 samen met zijn vrouw, kinderen en anderen onderdak in de Saint Michael kerk in het district Kokob Tsibah, toen EDF-soldaten het gebouw binnenstormden op zoek naar Tigray-troepen. De soldaten dwongen iedereen op de grond te liggen en sloegen hen terwijl ze hen ondervroegen.

Meheretab zei dat een 70-jarige priester tijdens de aanval in de kerk door de EDF werd doodgeschoten. De 58-jarige Yemane*, die zich in dezelfde ruimte bevond als het slachtoffer en getuige was van de aanval, beschreef de moord aan Amnesty: ‘Ik weet niet wat de priester tegen één van de soldaten zei, maar de soldaat schoot de oude man van dichtbij in de borst. Toen kwam de EDF-soldaat naar ons toe en zei: “Als iemand het lichaam probeert op te pakken of hem probeert te begraven, worden jullie allemaal gedood”.’

Verkrachting en seksuele slavernij

Amnesty interviewde elf overlevenden van verkrachting en seksuele slavernij in het district Kokob Tsibah. Ruim veertig vrouwen uit deze regio vertelden aan een plaatselijke maatschappelijke organisatie dat zij in de periode na de ondertekening van het akkoord om de vijandelijkheden te staken, het Cessation of Hostilities Agreement (CoHA), het slachtoffer waren van verkrachting en seksuele slavernij. Sommige vrouwen werden verkracht in een militair kamp van het EDF, anderen in hun eigen huis of in huizen die het EDF had bezet.

Vier vrouwen werden bijna 3 maanden vastgehouden in een EDF-kamp. Fanta*, een van de overlevenden, vertelde Amnesty dat vijf EDF-soldaten haar van 1 tot 3 november 2022 gedurende 3 opeenvolgende dagen hebben verkracht. De EDF hield haar vast in een bezet huis, en brachten haar daarna naar hun militaire kamp. Ze werd samen met veertien andere vrouwen gevangengehouden.

‘Ze bleven mij 3 maanden lang om de beurt verkrachten. Ze hebben me gedurende die maanden nooit alleen gelaten. Als één van hen vertrok, kwam een ander. Vanaf de dag dat de EDF ons naar het kamp bracht, zaten we daar opgesloten. We mochten niet naar buiten en kregen geen medische hulp. We mochten onze familie niet bezoeken. Er werden veel vrouwen vastgehouden’, aldus Fanta.

Volgens getuigenissen van overlevenden, een maatschappelijk werker gevestigd in Kokob Tsibah, en lokale interim-overheidsfunctionarissen, hield de EDF de vrouwen in het kamp vast op verdenking dat hun echtgenoten, zonen of familieleden lid waren van de Tigray-troepen.

Bezawit*, een 37-jarige moeder van twee kinderen, werd door EDF-soldaten onder dwang meegenomen naar een nabijgelegen bos. Ze werd verkracht door drie EDF-soldaten en bijna 3 maanden lang gevangengehouden in haar eigen huis. ‘Ze zeiden: “Of je nu schreeuwt of niet, niemand zal je komen redden.” Ze hebben me ongeveer 3 maanden lang verkracht. Ze vielen mij om de beurt aan’, vertelde ze aan Amnesty.

Na seksueel geweld is binnen 72 uur cruciale zorg nodig om seksueel overdraagbare aandoeningen en zwangerschap te voorkomen. De geïnterviewde vrouwen liepen talloze verwondingen op, maar kregen geen enkele zorg na het seksueel geweld. De meesten van hen kregen pas een medische behandeling nadat de EDF de regio Kokob Tsibah op 19 januari 2023 verliet.

De meeste van de 49 overlevenden, getuigen en familieleden van slachtoffers die Amnesty interviewde, zeiden dat Eritrese soldaten ook hun eigendommen en vee plunderden. Velen zijn daardoor nu afhankelijk van familieleden voor onderdak en voedsel, en sommigen moeten bedelen om te overleven.

Akkoord tot staken vijandelijkheden

De opgetekende gruweldaden vonden plaats in een opvallende periode, namelijk in de 3 maanden nadat de Ethiopische regering en het Tigray People’s Liberation Front (TPLF) het CoHA ondertekenden. ‘Ondanks de ondertekening van het akkoord gingen de wreedheden tegen burgers in Tigray door. Vrouwen kregen te maken met gruwelijke mishandelingen door Eritrese soldaten waaronder verkrachting, groepsverkrachting en seksuele slavernij, terwijl burgermannen buitengerechtelijk werden geëxecuteerd’, zegt Tigere Chagutah, van Amnesty International.

Oorlogsmisdrijven

Op het moment dat de misdrijven werden gepleegd, was het conflict in Noord-Ethiopië, inclusief de Tigray-regio, een niet-internationaal gewapend conflict. Het viel onder internationaal humanitair recht, dat onder meer tot doel heeft burgers en strijders die niet langer deelnemen aan vijandelijkheden te beschermen. De ernstige schendingen die Amnesty in het rapport documenteert, komen neer op oorlogsmisdrijven en mogelijk misdaden tegen de menselijkheid.

Effectief onderzoek van cruciaal belang

Sinds het uitbreken van het gewapende conflict in de Tigray-regio in november 2020 documenteerde Amnesty misdrijven onder het internationaal recht en andere mensenrechtenschendingen door alle partijen bij het conflict, inclusief de Eritrese strijdkrachten.

Eritrea en Ethiopië hebben de plicht om op grond van het internationaal recht misdrijven, waaronder vermeende oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid, effectief te onderzoeken en, indien er voldoende bewijsmateriaal is, de verantwoordelijken te vervolgen. Dit moet gebeuren in overeenstemming met de internationale normen inzake het recht op een eerlijk proces.

*Namen zijn veranderd ter bescherming van de privacy van de geïnterviewden.

Achtergrond

Het westen van Tigray is een vruchtbaar gebied in de Ethiopische regio Tigray. Sinds 1992 leidden claims over dit gebied tot grensconflicten. In november 2020 brak een gewapend conflict uit in het gebied en kwam de westelijke Tigray onder controle van de EDNF (Ethiopian National Defense Forces) en daaraan verbonden strijdkrachten en milities uit de naast Tigray gelegen regio Amhara.

Tussen 17 mei en 10 juni 2023 deed Amnesty 49 telefonische interviews met betrokkenen in de districten Mariam Shewito en Kokob Tsibah. Getuigenissen van overlevenden van de gruweldaden en andere getuigen werden bevestigd met satellietbeelden en verdere informatie van maatschappelijk werkers, medische experts die slachtoffers en overlevenden behandelden, lokale overheidsfunctionarissen en maatschappelijke organisaties.

Kokob Tsibah ligt in Genta Afeshum Woreda, in de oostelijke zone van Tigray, vlakbij de Ethiopisch-Eritrese grens. De schendingen in Kokob Tsibah begonnen een dag vóór de ondertekening van het CoHA. Het seksueel geweld van het EDF tegen vrouwen duurde bijna 3 maanden, tot 19 januari 2023.

Mariam Shewito is een district in de centrale zone van Tigray, vlakbij de historische stad Adwa. De in Mariam Shewito gedocumenteerde overtredingen vonden plaats tussen 25 oktober 2022 en 1 november 2022, terwijl de onderhandelingen tussen de Ethiopische regering en de TPLF gaande waren.

Amnesty deelde op 17 augustus 2023 de voorlopige onderzoeksresultaten met de Ethiopische federale overheid en de Eritrese regering. Op het moment van schrijven heeft de organisatie nog geen reactie ontvangen.