Egypte, stop repressailles tegen slachtoffers gelekte martelvideo’s

De Egyptische autoriteiten moeten stoppen met hun afschuwelijke vergeldingsacties tegen gedetineerden en hun naasten vanwege het lekken van martelvideo’s. Amnesty roept op tot onderzoek naar alle politieagenten die verantwoordelijk zijn voor de mishandeling van gevangenen die op de video’s te zien zijn.

Negen gedetineerden en ten minste drie van hun familieleden en vrienden worden gestraft omdat ze in het geheim opgenomen video’s naar buiten brachten van politiegeweld op het politiebureau al-Salam First in Caïro. Op de video’s worden gevangenen mishandeld en tonen gedetineerden hun verwondingen.

Ook een 15-jarige jongen opgepakt

Maar in plaats van beschuldigingen van marteling of andere vormen van mishandeling door de politie te onderzoeken, heeft de Egyptische Hoogste Aanklager voor de Staatsveiligheid (SSSP) een onderzoek ingesteld naar negen gedetineerden, onder wie acht mensen die in de gelekte video’s verschenen. De video’s werden op 24 januari 2022 onthuld door de Engelse krant The Guardian.

Ook drie anderen, onder wie een 15-jarig kind, zitten vast vanwege ‘het helpen verspreiden van de video’s’. In eerste instantie werden zij gearresteerd voor misdrijven van niet-politieke aard, maar sinds de video-lekken worden zij onder meer beschuldigd van ‘het verspreiden van nepnieuws’.

Straf daders, niet klokkenluiders

‘Dit is weer een nieuw hoofdstuk in de klucht van de Egyptische autoriteiten die schaamteloos elk wangedrag ontkennen en slachtoffers onderdrukken die het aandurven om gerechtigheid te eisen’, zegt Philip Luther van Amnesty International. ‘Politieagenten van al-Salam First die verdacht worden van betrokkenheid bij de foltering of andere vormen van mishandeling van gedetineerden, moeten worden geschorst in afwachting van het strafrechtelijk onderzoek.’

‘De autoriteiten moeten gedetineerden die zeggen te zijn gefolterd of mishandeld beschermen tegen verdere represailles. Ze moeten vertrouwelijk hun getuigenis kunnen afleggen. Iedereen die uitsluitend wordt vastgehouden in verband met het verspreiden van de gelekte video’s moet onmiddellijk worden vrijgelaten, omdat ze vreedzaam hun recht op vrijheid van meningsuiting uitoefenden.’

Opgehangen aan een rooster

Amnesty International kreeg de twee video’s in kwestie van een bron, een dag voor publicatie van het The Guardian-artikel. In een video, in het geheim opgenomen door een celdeur, verschijnen twee gevangenen met ontbloot bovenlijf die aan hun armen aan een metalen rooster zijn opgehangen.

De tweede video toont gedetineerden die in de rij staan om verwondingen en sporen van mishandeling te tonen. Op de achtergrond wordt gezegd dat politieagenten dit hebben gedaan.

‘Verspreiden van leugens’

Het Egyptische ministerie van Binnenlandse Zaken deed de video’s onmiddellijk af als nep. Op 15 februari beweerde het Openbaar Ministerie dat de mannen die op de video’s te zien zijn waren aangemoedigd om zichzelf te verwonden en de video’s te verspreiden met als doel ‘het verspreiden van leugens en instabiliteit’.

Later in februari deelden regeringsgezinde media video’s van gedetineerden die toegaven de gelekte video’s in scène te hebben gezet. Deze zogenaamde bekentenissen werden gefilmd terwijl de gevangenen duidelijk onder druk werden gezet. Gedetineerden waren aan elkaar vastgeboeid en werden agressief ondervraagd door politieagenten. Dit is in strijd met het recht van gedetineerden om zichzelf niet te beschuldigen en het verbod op marteling of andere vormen van mishandeling.

Nog meer afranselingen

Op 1 februari 2022 ontving Amnesty International een derde video waarin verschillende gedetineerden te zien zijn die in een van de originele video’s verschenen. Ze smeekten de Egyptische president om hen te redden van marteling en vergeldingsacties door de politie. In die video toonden mannen wonden over hun lichaam en ze klaagden over nog meer afranselingen door politieagenten en een verbod op familiebezoek en voedselleveringen als straf voor het lekken.

In ieder geval één van de mannen die in de video’s te zien was, zit sinds 30 januari vast op een geheime locatie onder omstandigheden die neerkomen op gedwongen verdwijning.

Op jacht naar slachtoffers

Volgens drie geïnformeerde bronnen en het Egyptische Front voor Mensenrechten zijn ten minste 12 personen afzonderlijk voor de SSSP gebracht in verband met de gelekte video’s. Allen werden vastgezet in afwachting van het onderzoek naar verschillende aanklachten, waaronder ‘het verspreiden van nepnieuws’, ‘lidmaatschap van een terroristische groepering’, ‘hulp aan een terroristische groepering’, ‘bezit van een publicatietool in een detentiecentrum’, ‘sponsoren van een terroristische groepering’ en ‘misbruik van sociale media’.

Nasser Omran, een 46-jarige man die wordt vastgehouden in verband met de uitgelekte video, werd onderworpen aan een gedwongen verdwijning vanaf zijn arrestatie op 9 februari tot zijn verschijning bij de SSSP op 20 februari. Tijdens deze periode werd hem contact met zijn familie en advocaat ontzegd. Dit is in strijd met zowel de internationale als de Egyptische wet.

Scholier gedwongen verdwenen

Ook familieleden en vrienden van de mensen in de video’s zijn doelwit geweest van vergeldingsacties. Op 16 februari arresteerden veiligheidstroepen de 15-jarige scholier Ziad Khaled bij hem thuis in Salam City, Caïro. Ze vielen zijn huis binnen zonder een huiszoekingsbevel, namen zijn telefoon in beslag en hielden hem vast op een geheime locatie in omstandigheden die neerkwamen op gedwongen verdwijning.

Ziad Khaled werd ondervraagd over zijn relatie met een van de gedetineerden in de video’s. De jongen zit nog steeds vast in afwachting van het onderzoek naar beschuldigingen van ‘het bijstaan en financieren van een terroristische groepering en het verspreiden van nepnieuws’.

Amnesty International roept de Egyptische autoriteiten op om het onderzoek tegen de 12 arrestanten wegens hun betrokkenheid bij de video stop te zetten en hun vrijlating te gelasten, tenzij ze worden aangeklaagd voor internationaal herkenbare strafbare feiten die niets te maken hebben met de gelekte video’s.

‘Medeplichtigheid van het OM’

‘De beweringen van de Egyptische regering om de mensenrechtensituatie te verbeteren klinken ongeloofwaardig in het licht van dit bewijs van medeplichtigheid van het OM bij ongegronde beschuldigingen van terrorisme tegen slachtoffers van politiemishandeling’, zegt Philip Luther van Amnesty International.

‘Deze straffeloosheid en represailles maken duidelijk dat er een internationaal monitoring- en rapportagemechanisme nodig is bij de VN-Mensenrechtenraad om de mensenrechtensituatie in Egypte te onderzoeken.’

Marteling en andere vormen van mishandeling worden routinematig toegepast in Egypte, met name tijdens de onderzoeksfase en in de beginperiode van detentie. De meest gerapporteerde martelmethoden zijn elektrische schokken, het aan ledematen ophangen van gedetineerden, eenzame opsluiting voor onbepaalde tijd in onmenselijke omstandigheden, seksueel misbruik en afranselingen.

Marteling en gedwongen verdwijningen in Egypte

Amnesty International documenteerde het gebruik van marteling en gedwongen verdwijningen door de nationale veiligheidsdienst, de militaire inlichtingendienst en de algemene inlichtingendienst sinds 2015, onder meer om ‘bekentenissen’ af te dwingen onder marteling. Sinds 2013 stierven tientallen mensen in hechtenis na geloofwaardige berichten over het weigeren van toegang tot gezondheidszorg en over marteling en andere vormen van mishandeling.