Eerste reactie Amnesty International op coalitieakkoord

Amnesty International leest veel mooie woorden en ambities in het vandaag gepresenteerde coalitieakkoord, maar mist concrete en voortvarende inzet op het bevorderen van mensenrechten en het voorkomen van schendingen.

Grote zorgen over migratie

Amnesty heeft met name grote zorgen over het aangekondigde beleid op migratie. Zo willen de partijen een zogenaamde ‘ongewenstverklaring’ invoeren voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Dit komt in principe neer op een zoveelste poging om strafbaarstelling van illegaliteit in te voeren. Symboolpolitiek die terugkeer niet zal bevorderen. Uit onderzoek van Amnesty International blijkt ook dat de IND mensenlevens op het spel zet door te hoge eisen te stellen aan de bewijslast voor mensen die bescherming zoeken. Er wordt dan te snel geconcludeerd dat iemand wel kan terugkeren terwijl diegene wel degelijk gevaar loopt in het land van herkomst.

Een poging om een limiet op het aantal asielverzoeken in Nederland te zetten is een flagrante schending van het vluchtelingenverdrag. De inzet op migratie-partnerschappen met derde landen laat zien dat er niks is geleerd van de desastreuze gevolgen van de Turkije-deal.

Mensenrechten in het buitenlands beleid: mooie woorden, maar weinig urgentie

Wereldwijd neemt de repressie van kritische burgers, maatschappelijke organisaties en mensenrechtenverdedigers toe. Een groeiend aantal autocratische staten heeft negatieve invloed op mensenrechten. ‘Respect voor mensenrechten blijven bevorderen in ons buitenlands beleid’ is hierop een te mager en te weinig urgent antwoord. Amnesty International ziet graag dat het kabinet extra maatregelen neemt om deze structurele problemen op te lossen. Bij deze maatregelen spelen ambassades een essentiële rol. De ophoging van het mensenrechtenfonds is goed nieuws, maar extra financiële en diplomatieke inzet is vereist om de kennis van deze problematiek uit te breiden en de positie van mensenrechtenverdedigers en maatschappelijke organisaties daadwerkelijk te versterken.

Meer urgentie bij waarborgen tegen algoritmes

Amnesty International juicht het van harte toe dat er ingezet wordt op een algoritmetoezichthouder en dat er wettelijk geregeld gaat worden dat algoritmes niet mogen discrimineren. Aangezien de uitrol van gegevensgestuurde projecten rap doorgaat, is het essentieel dat deze toezichthouder voldoende bevoegdheden krijgt en snel in actie komt. Om een Toeslagenschandaal 2.0 te voorkomen moet er ook een wettelijk bindende toets komen, die niet alleen toeziet op transparantie en discriminatie, maar breder effect op mensenrechten toetst. Zeker gezien de grote aandacht in het akkoord voor het Toeslagenschandaal is het teleurstellend dat er niet voldoende maatregelen worden genomen om herhaling te voorkomen.

Stoppen met etnisch profileren

Het is mooi dat er in het akkoord stelling wordt genomen tegen institutioneel racisme en etnisch profileren. Ook is het terecht dat er wordt gesteld dat overheids- en uitvoeringsorganisaties hierbij het goede voorbeeld moeten geven. Hiervoor worden echter geen concrete maatregelen genoemd, zoals een wettelijk verbod op het gebruik van nationaliteit of etniciteit in risicoprofilering in wetshandhaving. Dit is, net als andere maatregelen om etnisch profileren echt tegen te gaan, een gemiste kans die snel moet worden rechtgezet.

#LetsTalkAboutYES!

Amnesty International voert al bijna twee jaar campagne om het huidige verkrachtingsdelict aangepast te krijgen zodat dit niet langer gebaseerd is op de aanwezigheid van dwang, maar het ontbreken van wederzijdse instemming. Het wetgevingstraject dat reeds in gang is gezet ziet er al veelbelovend uit, en het feit dat er in het coalitieakkoord nu ook wordt gesproken over ‘wederzijdse instemming’ bij seksuele voorlichting is heel goed nieuws. Zodra dit wetsvoorstel in de Kamer ligt moet dit met prioriteit worden behandeld en zo spoedig mogelijk worden geïmplementeerd.