Drie jaar na Russische invasie Oekraïne gerechtigheid voor slachtoffers prioriteit

Het is vandaag 3 jaar geleden dat de grootschalige Russische invasie in Oekraïne plaatsvond. Op het moment vinden vredesbesprekingen plaats tussen de VS en Rusland. 

“Terwijl de Amerikaanse president de geschiedenis van het afgelopen decennium, en in het bijzonder van de afgelopen drie jaar, probeert te herschrijven, duurt de Russische agressie nu al drie jaar”, zegt Agnès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International. “Het is een grimmige herinnering aan de verwoesting die Rusland heeft aangericht in Oekraïne en aan hoeveel de mensen in Oekraïne hebben doorstaan en zijn verloren”.   

Meer lijden door overhaast vredesakkoord

“We eisen gerechtigheid, verantwoording en genoegdoening en een zinvolle deelname aan het vredesproces. Voor de Oekraïense burgers die zijn ontvoerd door Russische veiligheidsdiensten en krijgsgevangenen die zijn gemarteld en onrechtmatig veroordeeld. Voor de kinderen die worden bedreigd omdat ze online Oekraïens studeerden en de leraren in het door Rusland bezette Oekraïne die dwangarbeid moeten verrichten op scholen met een Russisch lesprogramma. En voor de Krim Tataren en andere minderheden die te maken hebben met brute onderdrukking terwijl Rusland de demografie van bezette gebieden probeert te veranderen.”

Zonder onmiddellijke beëindiging van deze voortdurende schendingen en garanties voor gerechtigheid, zal een overhaast ‘vredesakkoord’ het lijden van Oekraïners alleen maar verlengen. De daders van gruwelijke schendingen blijven dan ongestraft.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio zei vorige week dat president Trump de oorlog wil beëindigen op een duurzame en blijvende manier. “Een oprechte toewijding van president Trump aan het veiligstellen van duurzame vrede in Oekraïne moet niet in woorden maar in daden worden geleverd,” zegt Callamard. “Dat houdt ook in dat alles moet worden geprobeerd om echte gerechtigheid en verantwoording te ondersteunen voor degenen die verdacht worden van oorlogsmisdrijven en alle misdrijven onder internationaal recht.”

Gerechtigheid boven alles

“Bij alle onderhandelingen over de toekomst van het Oekraïense volk moet gerechtigheid prioriteit krijgen, voor alle misdrijven onder internationaal recht die zijn begaan sinds de Russische militaire interventie in 2014. De daders moeten ter verantwoording worden geroepen en er moeten herstelbetalingen komen voor de slachtoffers van de Russische agressie. De dodelijke Russische luchtaanvallen op burgers en de gedwongen overplaatsing van kinderen naar Rusland, mogen niet worden vergeten of onbesproken blijven. Degenen die het meest getroffen zijn door de Russische aanvalsoorlog moeten hun stem kunnen laten horen en er moet in hun behoeften worden voorzien. Elk onderhandelingsresultaat dat hier geen rekening mee houdt, zal op de lange termijn falen.” 

Achtergrond  

Amnesty International documenteerde grootschalige schendingen van internationale mensenrechten en humanitair recht in Oekraïne sinds het begin van de grootschalige invasie van Rusland op 24 februari 2022. Hieronder vielen ook handelingen die neerkomen op oorlogsmisdrijven en waarschijnlijk misdrijven tegen de menselijkheid. De grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland is agressie, wat een misdrijf is volgens het internationaal recht. De strategie en tactieken van Rusland, waaronder het voortdurende gebruik van willekeurige wapens en het doelbewust aanvallen van burgers, hebben wijdverspreid menselijk leed veroorzaakt en ernstige gevolgen gehad voor de meest kwetsbare mensen in Oekraïne, onder wie kinderen en ouderen.  

Sinds maart 2023 heeft het Internationaal Strafhof (ICC) arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de Russische president Vladimir Poetin en verschillende hoge Russische functionarissen. De focus van de regering-Trump op onderhandelingen om tot een akkoord te komen brengt nieuwe aandacht voor de oorlog, maar het uitvoeringsbevel van de regering-Trump dat eerder deze maand sancties tegen het ICC oplegde, ondermijnt de rechten van slachtoffers en overlevenden van internationale misdaden in Oekraïne en daarbuiten.