Noodtoestand Polen ernstig risico voor asielzoekers aan Belarussische grens

De afkondiging van de ‘noodtoestand’ door de Poolse regering aan de grens met Belarus vormt een ernstig risico voor asielzoekers die Polen proberen te bereiken. Het dreigt de toch al benarde situatie te verergeren voor de 32 Afghanen die op dit moment in het grensgebied vastzitten, onder wie vier vrouwen, 27 mannen en een 15-jarig meisje.

De groep zit daar al meer dan drie weken vast zonder voldoende voedsel en schoon water nadat ze uit Polen waren teruggestuurd.

‘Machtsmisbruik’

Volgens de Poolse autoriteiten is er sprake van een ‘crisissituatie’ in het grensgebied, omdat er sinds een paar weken honderden migranten illegaal de grens proberen over te steken. De noodtoestand zal de toegang tot het gebied van journalisten die over de kwestie publiceren verder beperken. Bovendien mogen ze geen opnameapparatuur in het gebied gebruiken. Ook het werk van advocaten die de asielzoekers bijstaan, zal worden belemmerd evenals dat van maatschappelijke organisaties en activisten.

‘Een noodtoestand maakt dat een staat in extreme omstandigheden bepaalde mensenrechten kan beperken’, zegt Nils Muižnieks van Amnesty International. ‘Een dergelijke dreiging bestaat nu niet in Polen. De autoriteiten proberen hun macht te misbruiken door asielzoekers en degenen die hen steunen, aan te vallen.’

Hulp van UNHCR en Rode Kruis

Op woensdag 1 september 2021 hebben de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR en het Belarussische Rode Kruis met steun van het Poolse Rode Kruis humanitaire hulp kunnen bieden aan de groep Afghaanse asielzoekers. De noodtoestand werd een dag later ingesteld.

‘Ook al hebben de UNHCR en het Rode Kruis inmiddels hulp kunnen bieden, de Poolse autoriteiten moeten alsnog volledig tegemoetkomen aan de uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens van vorige week waarin staat dat de mensen die aan de grens vastzitten moeten worden voorzien van voedsel, water, kleding, medische zorg en onderdak. De Poolse autoriteiten moeten er ook voor zorgen dat alle asielaanvragen apart worden beoordeeld en dat organisaties en advocaten de groep asielzoekers kunnen opzoeken’, zegt Muižnieks.

Verplichting Polen

Volgens het EU-recht en internationaal vluchtelingenrecht is Polen verplicht om te zorgen voor een individuele beoordeling van alle asielaanvragen. In de loop der jaren zijn de rechten van vluchtelingen en asielzoekers aan verschillende EU-grenzen geregeld straffeloos geschonden. De realiteit is dat zogenaamde pushbacks (illegale uitzettingen) en hekken langs de grens standaard onderdeel zijn geworden van het migratiebeleid van veel Europese landen. Maar deze mensen proberen in veiligheid te komen. De enige passende reactie is dat Polen en andere EU-landen aan de grens met Belarus hun internationale verplichtingen nakomen, hun solidariteit tonen en ervoor zorgen dat asielzoekers toegang hebben tot hun grondgebied en asielprocedures.

Er zijn berichten dat Belarussische grenswachten mensen helpen bij de oversteek naar Polen, Litouwen en Letland. Op 6 juli kondigde de Belarussische president Loekasjenko aan dat hij mensen niet zou tegenhouden als ze de grens naar die landen oversteken. Dit mag echter niet als excuus worden gebruikt voor onrechtmatige pushbacks van asielzoekers en hen de toegang tot de asielprocedure te ontzeggen.

Amnesty’s oproep

Amnesty International roept de Poolse regering op om een ​​einde te maken aan pushbacks, om toegang tot het grondgebied te garanderen voor mensen die bescherming zoeken en om vluchtelingen die aan de grens met Belarus worden vastgehouden onmiddellijk humanitaire hulp te bieden.