Doodstraf 2019: record aantal executies in Saudi-Arabië

Ieder jaar brengt Amnesty International een overzicht uit van landen die de doodstraf hanteren en het aantal executies wereldwijd. Zo ook dit jaar. Het goede nieuws: de wereldwijde trend naar afschaffing zet door. Het slechte nieuws: een kleine minderheid van landen gebruikt de doodstraf nog intensief.

Hoe langer hoe meer landen schaffen de doodstraf in wet of praktijk af. Ook in 2019 zette deze trend door. Het aantal executies was 5 procent lager dan in 2018. In 2019 werden (ten minste) 657 mensen geëxecuteerd, tegenover (ten minste) 690 in 2018. Dit is het laagste aantal in tien jaar tijd. Maar in landen als Saudi-Arabië, Irak, Zuid-Sudan, Iran en Jemen vonden juist veel executies plaats. Saudi-Arabië vestigde zelfs een eigen record. Daar vonden 184 executies plaats in 2019.

Top vijf executeurs

In Irak verdubbelde het aantal executies, en Iran bleef op nummer twee staan in de top vijf van landen met de meeste executies. China staat al jaren op nummer een, met duizenden executies per jaar. Het precieze aantal is onbekend, want de doodstrafcijfers zijn in China staatsgeheim.

De top vijf van landen met de meeste executies in 2019:

1. China (duizenden)
2. Iran (ten minste 251)
3. Saudi-Arabië (184)
4. Irak (ten minste 100)
5. Egypte (ten minste 32)

In andere landen zoals Noord-Korea en Vietnam, waar ook veel executies plaatsvinden, wordt ook niet alle informatie over de doodstraf vrijgegeven, waardoor het ook daar gissen is naar de aantallen.

Meer executies in minderheid van landen

Slechts twintig landen zijn verantwoordelijk voor alle executies (voor zover bekend) in de wereld.

Saudi-Arabië

In Saudi-Arabië werden 184 mensen geëxecuteerd (149 in 2018). Onder hen zes vrouwen. Iets meer dan de helft kwam uit het buitenland. De meeste mensen werden ter dood veroordeeld voor drugsgerelateerde misdrijven en moord. Maar de doodstraf wordt ook steeds vaker gebruikt als politiek wapen tegen dissidenten van de sjiitische minderheid in het land. Op 23 april 2019 was er een massa-executie van 37 mensen. Onder hen waren 32 sjiieten die op grond van door marteling verkregen bekentenissen waren veroordeeld voor ‘terrorisme’. Hussein al-Mossalem was een van hen. Hij werd lang in eenzame opsluiting gehouden en werd geslagen met een elektrische stok en op andere manieren gemarteld. Hij brak hierbij onder meer zijn neus, sleutelbeen en been.

Een veelgebruikte executiemethode in Saudi-Arabië is onthoofding, en soms vinden executies in het openbaar plaats.

Iran

In Iran vinden na China de meeste executies plaats. In 2019 werden er ten minste 251 mensen geëxecuteerd. In 2018 waren het er ten minste 253. Vier van hen waren minderjarig ten tijde van het misdrijf dat ze begingen. Volgens internationale wetgeving mogen minderjarigen niet ter dood worden veroordeeld. Het werkelijke aantal executies in Iran ligt waarschijnlijk hoger, omdat er een gebrek aan transparantie rondom de doodstraf is. Veel mensen in Iran worden opgehangen.

Twee jongens werden in het geheim geëxecuteerd. Mehdi Sohrabifar en Amin Sedaghat waren beiden 15 jaar toen ze werden gearresteerd. Ze werden veroordeeld voor meerdere verkrachtingszaken, na een oneerlijke rechtszaak. De jongens wisten niet dat ze ter dood waren veroordeeld. Op 25 april werden ze geëxecuteerd in de Adelabad-gevangenis in Shiraz. Op hun lichamen waren sporen van zweepslagen te zien.

Irak

Het aantal executies in Irak verdubbelde in 2019 bijna, van 52 in 2018 naar 100 in 2019. Deze stijging had vooral te maken met het feit dat de doodstraf veel werd opgelegd in rechtszaken tegen leden van de gewapende groep IS.

Zuid-Sudan, Jemen, Bahrein

In 2019 vonden er in Zuid-Sudan ten minste elf executies plaats. Dit was het grootste aantal dat bekend is sinds het land in 2011 onafhankelijk werd. Jemen voltrok ten minste zeven executies. Dat waren er in 2018 nog vier. En Bahrein begon weer met executeren na een jaar zonder executies. In 2019 werd het doodvonnis van drie mensen voltrokken.

Kom in actie voor Magai uit Sudan!

Magai Matiop Ngong komt uit Zuid-Sudan. Toen hij 15 jaar was schoot hij per ongeluk zijn neef dood. Volgens zijn verklaring in de rechtbank schoot hij met het geweer van zijn vader op de grond om zijn neef te waarschuwen toen die tussenbeide wilde komen toen Magai met iemand uit de buurt aan het vechten was. De kogel kaatste terug en raakte zijn neef, die later in het ziekenhuis overleed. Ondanks zijn leeftijd werd hij ter dood veroordeeld, door ophanging. Volgens internationale wetgeving is dit verboden. Tijdens zijn rechtszaak had hij geen advocaat. Magai Matiop Ngong is nu 18 jaar en zit in de Juba Central-gevangenis. Hij heeft inmiddels een advocaat gekregen en beroep aangetekend. ‘Ik hoop dat ik uit de gevangenis kom en weer naar school kan gaan’, zegt Magai.

Kom nu in actie tegen de doodstraf en voor Magai Matiop Ngong

Gebrek aan transparantie over doodstraf

Veel landen publiceren of verstrekken geen officiële informatie over de doodstraf. En veel praktijken rondom deze straf zijn geheim. Zo worden in veel landen familieleden niet ingelicht over wanneer de executie plaatsvindt. In sommige landen horen de terdoodveroordeelden zelf het ook pas kort voor de executie. Soms krijgen families het lichaam van hun naaste niet terug om te begraven en kunnen ze geen afscheid nemen.

‘Zelfs de grootste voorstanders van de doodstraf hebben moeite het gebruik ervan goed te praten. Daarom kiezen ze ervoor het in het geheim te doen’, zegt Clare Algar van Amnesty International. Veel landen doen er alles aan om het gebruik van de doodstraf te verbergen, want ze weten dat er veel internationale kritiek op is.’

Wereldwijde afschaffing binnen bereik

Voor het eerst sinds 2011 daalde het aantal executies in Azië en de Pacifische landen. In 2019 vonden er zeven executies plaats. Vooral in Japan en Singapore daalde het aantal executies: van vijftien naar drie in Japan, en van dertien naar vier in Singapore. Sinds 2010 vonden er voor het eerst geen executies plaats in Afghanistan. En ook in Taiwan en Thailand werden geen doodvonnissen voltrokken (in 2018 wel).

Wereldwijd hebben 106 landen de doodstraf voor alle misdrijven in de wet afgeschaft. 142 Landen hebben de doodstraf afgeschaft in de wet óf de praktijk.

In Equatoriaal Guinee, de Centraal Afrikaanse Republiek, Gambia, Kenia en Zimbabwe werden in 2019 stappen genomen om de doodstraf af te schaffen. In Barbados werd de verplichting voor bepaalde misdrijven de doodstraf te geven uit de grondwet geschrapt.

In de Verenigde Staten verklaarde de gouverneur van Californië – de Amerikaanse staat met de meeste mensen in de dodencel – een moratorium op executies. New Hampshire werd de 21e Amerikaanse staat die de doodstraf afschafte.

Herinvoering doodstraf

Er waren echter ook landen die de doodstraf weer wilden herinvoeren of opnieuw gaan uitvoeren. In de Filipijnen wordt gepoogd de doodstraf weer in te voeren voor misdrijven op het gebied van drugs en plundering. En Sri Lanka wil na veertig jaar weer gaan executeren. Ook dreigde de federale overheid in de Verenigde Staten na bijna twintig jaar de doodstraf weer te gaan gebruiken.

Altijd en overal tegen de doodstraf

Amnesty International is altijd en overal tegen de doodstraf. Waarom, dat lees je hier. ‘De doodstraf is een gruwelijke en onmenselijke straf’, zegt Clare Algar. ‘Er is geen geloofwaardig bewijs dat de doodstraf een afschrikwekkende werking heeft. Een grote meerderheid van landen weet dat en het is goed om te zien dat het aantal executies wereldwijd blijft dalen.’

Amnesty International roept alle staten op om de doodstraf af te schaffen. Er moet internationale druk worden uitgeoefend op de laatste landen die de doodstraf nog hanteren, om deze onmenselijke praktijk voorgoed te stoppen.