Detentie van Navalny-medewerker wegens ‘extremisme’ voorbode van massale represailles in Rusland

In Rusland is Lilia Chanysheva, de voormalige coördinator van het politieke hoofdkwartier van Aleksei Navalny in de Russische stad Oefa, gearresteerd. Ze wordt beschuldigd van ‘het oprichten of leiden van een extremistische vereniging’.

‘Lilia Chanysheva is het eerste lid van Navalny’s netwerk dat is gearresteerd op beschuldiging van het oprichten van een ‘extremistische’ organisatie sinds het netwerk in juni werd verboden’, zegt Natalia Zviagina van het Amnesty-kantoor in Moskow. ‘Haar arrestatie en detentie hebben een gevaarlijk precedent geschapen. Het benadrukt hoe ver de autoriteiten zullen gaan om wetten en gerechtelijke processen naar hun hand te zetten om het recht op vrijheid van meningsuiting en vereniging verder te onderdrukken.

Nieuwe fase van vervolging

Het feit dat Lilia Chanysheva een doelwit is, is alarmerend en is het begin van een nieuwe fase waarin grootschalig zal worden opgetreden tegen de medewerkers en aanhangers van Navalny. Amnesty International schat dat honderden aanhangers van Navalny in het hele land het risico lopen te worden vervolgd met ongegronde, politiek gemotiveerde aanklachten die tot jarenlange gevangenisstraffen kunnen leiden.

Amnesty’s oproep

Meer dan ooit moet de internationale gemeenschap zich achter Lilia Chanysheva scharen en haar onmiddellijke vrijlating eisen voordat de repressie escaleert. Alle aanklachten tegen Lilia Chanysheva moeten worden ingetrokken, de verzonnen zaak van het oprichten van een ‘extremistische organisatie’ moet worden gesloten. Bovendien moet de repressieve ‘anti-extremisme’-wetgeving van Rusland volledig worden herzien en in overeenstemming worden gebracht met de internationale mensenrechtenverplichtingen van het land.

Wetten tegen extremisme

Extremisme is nu alles wat in strijd is met het vage begrip ‘Russische waarden’. De straffen zijn fors: zo staat op lidmaatschap van een extremistische organisatie tot 12 jaar gevangenis, en op het financieren ervan 10 jaar.

Achtergrond

Op 10 november 2021 plaatste een rechtbank Lilia Chanysheva voor 2 maanden in voorarrest. De rechtbank nam deze beslissing ondanks Chanysheva’s pleidooi dat ze mogelijk zwanger is. Ze werd beschuldigd van ‘het oprichten of leiden van een extremistische vereniging’ in verband met haar eerdere werk bij Aleksei Navalny. Als ze wordt veroordeeld, kan Chanysheva een gevangenisstraf van maximaal 10 jaar krijgen.

Lilia Chanysheva werd op 9 november 2021 na een huiszoeking gearresteerd. Diezelfde dag doorzocht de politie ook de huizen van andere activisten in Oefa en andere Russische steden als onderdeel van een strafzaak tegen Aleksei Navalny en zijn medewerkers.

Op 9 juni 2021 verbood de rechtbank van Moskou drie maatschappelijke organisaties omdat ze ‘extremistisch’ zouden zijn, namelijk de Anti-corruptiestichting, de Citizens’ Rights Protection Foundation en ‘Navalny’s hoofdkwartier’, die allemaal banden hebben met Aleksei Navalny. De rechtszitting vond achter gesloten deuren plaats en de gronden waarom deze organisaties ‘extremistisch’ zouden zijn, werden niet openbaar gemaakt.

Op 28 september 2021 kondigden de Russische autoriteiten een nieuw strafrechtelijk onderzoek aan tegen Navalny en zijn medewerkers op grond van ongegronde beschuldigingen van ‘oprichting van een extremistische vereniging’. In oktober bleek dat dit onderzoek werd samengevoegd met vier andere strafzaken tegen Aleksei Navalny, zijn collega’s en aanhangers. Lilia Chanysheva is de eerste van Navalny’s medewerkers die in deze strafzaak is gearresteerd.