De gele hesjes en politiegeweld
In november 2018 gingen in Frankrijk de protesten van start van in gele hesjes gestoken demonstranten. Sindsdien zijn meer dan 2.500 betogers en voorbijgangers en 1.800 wetshandhavers gewond geraakt. Amnesty International heeft de Franse autoriteiten opgeroepen een onderzoek in te stellen naar het buitensporige politiegeweld.
De protesten begonnen daar eind 2018 uit onvrede over de hoge accijnzen op diesel en benzine en de hoge kosten voor levensonderhoud. Later sloten ook demonstranten aan die protesteerden tegen de hoge belastingen en het beleid van president Emmanuel Macron. Het werd een beweging van ‘de gewone man’ tegen de president. Volgens de gele hesjes komt hij alleen maar op voor de rijken. Het merendeel van de protesten verliep vreedzaam, maar plunderingen en vernielingen kwamen ook voor.
Traangas en rubberkogels
Met name door het gebruik van de lanceur des balles de défense (LBD40) waarmee rubberkogels worden afgevuurd, en het gebruik van de traangasgranaten GLI-F4, raakten veel mensen gewond. Vijf mensen kunnen hun hand niet meer gebruiken omdat ze door een granaat geraakt zijn. Ook verloren 23 mensen het zicht in een oog nadat ze met rubberkogels waren beschoten. In de marge van de protesten zijn ook tien mensen om het leven gekomen, onder meer als gevolg van aanrijdingen.
Wetshandhavers moeten gebruik geweld minimaliseren
Rubberkogels kunnen ernstige verwondingen veroorzaken, vooral als het hoofd, gezicht of bovenlichaam wordt geraakt. Volgens internationaal recht mag de politie ‘alleen geweld gebruiken als dat strikt noodzakelijk is en voor zover dat is vereist voor de uitvoering van hun taak’. De rubberkogels mogen alleen gebruikt worden om personen die betrokken zijn bij geweld te stoppen. Bovendien moeten ze alleen op de onderste delen van het lichaam worden gericht om de kans op verwondingen zo klein mogelijk te houden.
Ook worden stingball-granaten gebruikt tegen de demonstranten. Bij ontploffing schieten deze granaten rubberkogels af die ernstig letsel kunnen veroorzaken. Ook mensen die vreedzaam protesteren kunnen erdoor geraakt worden.
Traangasgranaten mogen alleen worden gebruikt in gewelddadige situaties om een menigte te verspreiden of wanneer het niveau van geweld zodanig is dat de dreiging niet kan worden beperkt door alleen te focussen op de gewelddadige personen. Traangasgranaten mogen alleen worden gebruikt wanneer mensen de gelegenheid hebben zich te verspreiden. Daarom moeten, vóórdat de granaten worden gebruikt, duidelijk hoorbare waarschuwingen gegeven worden, zodat mensen de tijd hebben om te vertrekken.
Het recht om te demonstreren
Of het nu gaat om een protest tegen corruptie, oneerlijke verkiezingen of belastingverhoging, mensen moeten op vreedzame wijze kunnen demonstreren. Dat is een mensenrecht. De politie treedt vaak met buitensporig geweld op om betogers in te tomen. Gezien het grote aantal gewonde wetshandhavers, lieten lang niet alle demonstraten hun protest vreedzaam horen.
Wat mag de politie wel en wat niet?
Amnesty formuleerde zes basisregels waar de politie zich bij demonstraties aan moet houden.
- De politie moet vreedzame demonstraties faciliteren
- De politie moet vreedzame demonstraties beschermen
- De politie moet de-escalerend optreden
- De politie mag alleen worden ingezet voor wettige doeleinden
- De politie moet de gezondheid van demonstranten beschermen
- De politie moet verantwoording afleggen over haar optreden
Amnesty’s oproep
Amnesty International heeft de Franse autoriteiten opgeroepen een onderzoek in te stellen naar het buitensporige politiegeweld. Ook heeft Amnesty de Franse minister van Binnenlandse Zaken opgeroepen het gebruik van stingball-granaten tijdens demonstraties te verbieden.
