De dood in een flesje. Ten minste houdbaar tot…

Al bijna twaalf jaar zijn er in de Amerikaanse staat Arkansas geen executies uitgevoerd. Maar in de komende weken staan er maar liefst acht gepland. Waarom die haast? Dat heeft te maken met de uiterste houdbaarheidsdatum van een van de chemicaliën die wordt gebruikt bij de uitvoering van de doodstraf.

Het is niet voor het eerst dat Arkansas zoveel mensen in zo’n korte tijd wil executeren. Sterker nog: het is al een keer eerder gebeurd, in 1926, 91 jaar geleden. Toen werd de doodstraf wereldwijd veel vaker toegepast. Maar nu hebben zo’n 140 landen deze straf afgeschaft, in de wet of in de praktijk.

Er is iets bijzonders aan de hand in Arkansas, iets bijzonder cynisch. Bij de voltrekking van een doodvonnis krijgt de veroordeelde drie middelen toegediend: een kalmerend middel dat de doodsangst moet onderdrukken, dan een verlammend middel en tot slot een injectie dat het hart stillegt. Het kalmerende middel is in Arkansas bijna over de houdbaarheidsdatum heen. Daarnaast willen steeds minder bedrijven middelen leveren die voor de voltrekking van een doodvonnis worden gebruikt. Dus als het goedje in de prullenbak moet, is het maar de vraag of de staat nieuwe kan kopen. Dit verklaart de grote haast die nu wordt gemaakt.

Over de toediening van de drie middelen brachten twee rechters in een procedure bij het Amerikaanse Hooggerechtshof naar voren: ‘Het tweede middel veroorzaakt het gevoel dat je verpletterd en verstikt wordt, wat extreem pijnlijk is; het verlamt de gevangene, alsof het bedoeld is om uiterlijke verschijnselen van angst te maskeren. Het derde middel veroorzaakt een ondraaglijk brandend gevoel; het lijkt alsof een gloeiende staaf in de arm wordt gestoken, die zich met de chemicaliën een weg naar het hart zoekt. Executie zonder een goed verdovingsmiddel betekent dat de gevangene bij bewustzijn is, maar volledig verlamd, niet in staat om te bewegen of zijn doodsangst uit te schreeuwen. Wat hij doorstaat, zou wel eens het chemische equivalent van de dood op de brandstapel kunnen zijn.’ Zo houdt de staat de schijn op dat terdoodveroordeelden een waardig einde krijgen. Je kunt het ook marteling noemen.

Maar er is nog iets anders, en dat kan de executies misschien in de weg staan. In Arkansas schrijft de wet voor dat ten minste zes getuigen de executie moeten bijwonen. Vrijwilligers staan echter niet te trappelen. Daarom toog Wendy Kelly, waarnemend directeur van het Arkansas Department of Corrections, naar de plaatselijke Rotary Club. Ze hield een praatje over de doodstraf en zei: ‘Jullie lijken me een groep zonder crimineel verleden en zijn boven de 21. Dus als je belangstelling hebt om mee te doen, en deze belangrijke taak uit te voeren, bel gerust mijn kantoor.’ Alsof ze de aanwezigen uitnodigde voor een feestje.

Als alles goed gaat sterft de veroordeelde binnen tien minuten na de dodelijke injectie. Maar soms gaat het mis, zoals bij Joseph Rudolph Wood. Hij stierf in 2014 een langzame dood. Pas na vijftien injecties kon hij dood verklaard worden. Daarvoor had hij meer dan 640 keer naar adem had gehapt, anderhalf uur lang, als een vis op het droge. Het is dus niet verwonderlijk dat het lastig is om vrijwilligers te vinden die hier naar willen kijken.

Het zijn geen lieve jongens die in Arkansas in de dodencel zitten en ja, ze verdienen gevangenisstraf voor hun daden. Maar de doodstraf zou nooit moeten worden toegestaan. Iedereen heeft recht op leven. Niemand mag worden gemarteld. Dat is vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en Amerika heeft beloofd deze rechten te zullen respecteren. De mensenrechten gelden voor iedereen. Altijd. Ook in Arkansas.