Dalende trend in doodstraf wereldwijd: Een feestje zonder slingers
Langzaam maar gestaag lijken we af te stevenen op de volledige uitbanning van de doodstraf. De cijfers die Amnesty jaarlijks in april publiceert geven op het eerste gezicht een hoopgevend beeld. Met uitzondering van 2015 en 2016, neemt de toepassing van de doodstraf wereldwijd al jaren af. In 2017 vond meer dan de helft van de executies plaats in Iran. Samen met Saudi-Arabië, Irak en Pakistan is dit land verantwoordelijk voor maar liefst 84% van de bekende executies.
Wapen in strijd tegen drugs
Wereldwijd worden steeds minder mensen geëxecuteerd voor drugsdelicten. Iran en Maleisië, twee landen die van oudsher mensen ter dood veroordeelden voor dit soort zaken, voerden in 2017 wetswijzigingen door die ertoe moeten leiden dat de doodstraf minder vaak zal worden opgelegd voor die delicten. Dit is hoopgevend, maar tegelijkertijd lijkt zich in sommige andere landen het tegenovergestelde te voltrekken. De roep om de doodstraf bleek ook de afgelopen tijd een handig middel voor machthebbers om te laten zien dat ze de problemen serieus nemen. In juli 2017 kondigde de Filipijnse president Duterte aan concrete plannen te hebben om de doodstraf in te voeren voor drugsdelicten. In zijn woorden zou ‘iedere crimineel die het leven van een ander neemt daarvoor met zijn eigen leven moeten betalen’. Maar de praktijk leert dat de doodstraf geen afschrikkende werking heeft: er is geen verband tussen de doodstraf en het aantal misdrijven in het land. Het voorstel van Duterte ligt nu bij de senaat. Overigens lijkt hij niet te willen wachten op de uitslag: in de extreem gewelddadige war on drugs die hij in 2016 lanceerde, werden duizenden vermeende drugshandelaren en gebruikers vermoord.
Uitvoering doodstraf niet makkelijk en niet menselijk
Ook president Trump van de Verenigde Staten zei recent dat de doodstraf de beste straf is voor sommige drugsdealers. Hij voegde er wel direct een disclaimer aan toe door er achteraan te zeggen ‘dat de VS mogelijk nog niet toe is aan deze verregaande stap’. Verschillende staten in de VS hadden de afgelopen jaren problemen om aan de benodigde middelen te komen om executies uit te voeren. In de staat Arkansas werd vorig jaar zelfs een groep mannen met spoed geëxecuteerd nadat bleek dat van een van de benodigde middelen de houdbaarheidsdatum naderde. En dan is er nog het probleem van de waarneming van de executie. Het lukt lang niet altijd het voorgeschreven aantal waarnemers te vinden die hun vrije tijd wil besteden aan het bijwonen van een executie.
Recent maakte de staat Alabama bekend dat ze geen tweede poging zal ondernemen om Doyle Hamm te executeren. Nadat Hamm aan de executiebank was vastgebonden prikte het executieteam hem urenlang op talloze plekken in zijn lichaam, in een poging de dodelijke injecties toe te dienen. Een geschikte ader diende zich vanwege Hamm’s vergevorderde stadium van kanker niet aan.
En zo hebben we te maken met twee grootheden. Weegt de blijdschap over de wereldwijde trend richting afschaffing van de doodstraf op tegen de soms gruwelijke details die de uitvoering van de straf met zich meebrengt? Het is in ieder geval een feestje zonder slingers.
Over Amnesty’s Doodstrafcijfers
Ieder jaar publiceert Amnesty op 13 april een rapport met de stand van zaken rondom de doodstraf. Voor het rapport worden verschillende bronnen gebruikt, waaronder officiële statistieken, schattingen, cijfers van andere maatschappelijke organisaties, informatie van familie en andere betrokkenen. China geeft geen gehoor aan het verzoek om executiecijfers openbaar te maken.
Door: Saskia Grootegoed, medewerker Mobilisatie & Actie, Amnesty International Nederland
