Critici wereldwijd extra belaagd onder het mom van corona-aanpak

Overheden wereldwijd hebben het afgelopen half jaar vanwege de coronapandemie gevangenen vrijgelaten. Maar mensenrechtenactivisten werden daarvan uitgezonderd. Zij zitten nog steeds vaak onder erbarmelijke omstandigheden vast, zonder bescherming tegen corona. Vele activisten, journalisten en andere critici die juist mensen willen beschermen tegen corona worden lastiggevallen, gearresteerd, en zelfs vermoord. Dit blijkt uit een nieuw onderzoek van Amnesty International dat vandaag verschijnt.

Amnesty onderzocht in 46 landen de positie van mensenrechtenverdedigers sinds het uitbreken van de coronapandemie. Niet alleen bleek dat activisten niet worden vrijgelaten, maar ook dat wetten tegen ‘nepnieuws’, reisbeperkingen, beperkte politiebescherming en minder acceptatie van kritiek zorgden voor een golf van repressie wereldwijd.

Massale vrijlatingen, activisten uitgezonderd

In verschillende landen lieten overheden veel gevangenen vrij als maatregel om verdere uitbraken tegen te gaan. Mensenrechtenactivisten zonderden zij daar dikwijls voor uit. Dit bevestigt Amnesty’s opvatting dat hun gevangenschap politiek gemotiveerd is en weinig met gerechtigheid te maken heeft. Zo liet Turkije meer dan 100.000 gevangen vrij, terwijl critici die vanwege ongefundeerde terrorismebeschuldigingen in voorarrest verblijven nog steeds achter de tralies zitten. En hoewel Iran 85.000 gevangenen vrijliet, bleven ook daar de activisten vastzitten. Ondertussen blijven de Iraanse autoriteiten doorgaan met willekeurige arrestaties en opsluiting van critici.

Critici extra bedreigd

Amnesty vond 131 gevallen van mensen die onder het mom van coronamaatregelen werden lastiggevallen, gevangengezet of zelfs vermoord. Waarschijnlijk is dit nog maar het topje van de ijsberg. Zo moedigde de Filipijnse president Duterte in april de politie, het leger en lokale autoriteiten aan om mensen die overheidsmaatregelen in twijfel trokken dood te schieten en vergeldingsmaatregelen te treffen tegen activisten en onafhankelijke media. In juni werden de journalisten Maria Ressa en Reynaldo Santos Jr veroordeeld voor ‘cyber smaad’, en werd ABSCBN, een belangrijk onafhankelijk televisienetwerk, gesloten.

Ook zorgen reisbeperkingen ervoor dat activisten extra gevaar lopen. Omdat zij zich niet kunnen verplaatsen, worden ze een makkelijker doelwit voor mensen die hun het zwijgen willen opleggen. Ook is in sommige landen de politiebescherming teruggeschroefd.

Oproep Amnesty

Op dit moment zijn mensenrechtenactivisten meer dan ooit nodig. Om te strijden voor gelijkwaardige toegang tot gezondheidszorg, voedsel en onderdak. En om hun mening te uiten en de samenleving te informeren over het virus en hoe ze zich ertegen kunnen beschermen. Overheden moeten er alles aan doen om hen te beschermen en stoppen met het misbruiken van coronamaatregelen om hen de mond te snoeren. De internationale gemeenschap moet druk uitoefenen op landen om vreedzame activisten die nu vastzitten en een groot risico lopen op coronabesmetting vrij te laten.