China: autoriteiten moeten activist écht vrijlaten

Op 18 maart werd de Chinese arbeidsrechtenactivist Wang Jianbing vrijgelaten. Hij zat een gevangenisstraf van 3,5 jaar uit voor “het aanzetten tot de omverwerping van de staatsmacht”. Hij lijkt echter nog niet helemaal vrij te zijn.

“Wang Jianbing werd samen met #MeToo-activist Sophia Huang Xueqin in een oneerlijke rechtszaak veroordeeld nadat ze lang in voorarrest hadden gezeten”, zegt Sarah Brooks van Amnesty International. “Zijn vrijlating moet het einde zijn van een oneerlijke behandeling en beperkingen van zijn vrijheid.” 

Amnesty International maakt zich zorgen dat Wang – ondanks het feit dat hij zijn straf heeft uitgezeten – nog steeds te maken krijgt met onwettige beperkingen op zijn vrijheid en risico loopt weer gevangen gezet te worden. Toen Wang gisteren werd vrijgelaten mocht hij niet terugkeren naar zijn huis in Guangzhou, maar werd hij door de politie geëscorteerd naar het huis van zijn ouders, dat meer dan 2.000 km verder ligt in de afgelegen provincie Gansu. 

Intimidatie van activisten in China 

Amnesty International doet al jaren onderzoek naar manieren waarop de Chinese autoriteiten activisten tot doelwit maken met surveillance en intimidatie, zelfs nadat ze hun gevangenisstraffen hebben uitgezeten. Zo werd burgerjournalist Zhang Zhan nadat ze uit de gevangenis werd vrijgelaten in mei 2024 door de lokale politie lastig gevallen. Ze werd uiteindelijk weer opgepakt op basis van valse aanklachten.  

“De Chinese autoriteiten moeten alle willekeurige beperkingen die Wang Jianbing kreeg opgelegd onmiddellijk intrekken, en zijn mensenrechten garanderen, ook het recht op vrije meningsuiting en vereniging.” 

Achtergrond

Arbeidsrechtenactivist Wang Jianbing werd na het uitzitten van zijn 3,5 jarige gevangenisstraf vrijgelaten. Het ‘bewijs’ dat werd gebruikt bij zijn veroordeling was onder meer de rol die hij speelde bij het organiseren van wekelijkse bijeenkomsten met activisten, zijn deelname aan een online cursus over geweldloosheid en online berichten over zaken die de Chinese autoriteiten aanmerken als ‘gevoelig’. 

Journalist en #MeToo-activist Sophia Huang Xueqin, een vriendin van Wang Jianbing, werd samen met hem gearresteerd. Zij zit een 5-jarige gevangenisstraf uit op basis van dezelfde aanklacht. 

Ze werden samen gearresteerd in Guangzhou, in het zuiden van China, op 19 september 2021, en werden meer dan 5 maanden incommunicado vastgezet. In de weken na hun arrestatie werden veel vrienden van hun opgeroepen door de politie en werden hun huizen doorzocht en elektronische apparaten in beslag genomen. 

Zowel Wang Jiangbing als Sophia Huang Xueqin kregen niet alleen gevangenisstraf: na hun vrijlating wordt hen nog respectievelijk 3 en 4 jaar de ‘politieke vrijheden ontnomen’. Dit is een zogenaamde ‘toegevoegde straf’.

Ze gingen beide in beroep, maar dit werd afgewezen. Ze zouden allebei mishandeld zijn in detentie, wat tot ernstige verslechtering van hun gezondheid heeft geleid.  

Gezondheidsklachten 

De gezondheidsklachten van Wang ontstonden tijdens zijn eenzame opsluiting en werden verergerd door de vermoeidheid na zijn ondervragingen. Ze zouden recent zijn verergerd. Het detentiecentrum heeft echter geen enkele actie ondernomen om hem te behandelen en de medicijnen die de familie en vrienden van Wang hem stuurden, werden onderschept.  

Strafrecht gebruikt om activisten te vervolgen 

De Chinese autoriteiten gebruiken systematisch vage en brede omschrijvingen uit het strafrecht  – zoals ‘omverwerping van staatsmacht’ – om advocaten, academici, journalisten, activisten en ngo-medewerkers te vervolgen. 

Volgens de Chinese wet moeten mensen die veroordeeld zijn voor ‘het in gevaar brengen van de nationale veiligheid’ een ontneming van hun politieke rechten als ‘toegevoegde straf’ opgelegd krijgen.