China: activist Xu Yan vrijgekomen

De Chinese activist Xu Yan is op 13 januari vrijgelaten. Ze had toen haar gevangenisstraf van 1 jaar en 9 maanden uitgezeten. Haar man, mensenrechtenadvocaat Yu Wensheng, zit nog vast.

Eindelijk kon Xu Yan weer terug naar haar huis in Beijing en haar zoon weer in de armen sluiten. Tijdens de gevangenschap van zijn ouders woonde hij onder streng toezicht van de politie. Door de situatie leed hij aan zware depressies.

‘Ruzies uitlokken en problemen veroorzaken’

Xu Yan en Yu Wensheng zijn beiden bekende activisten in China. Ze werden op 13 april 2023 opgepakt toen ze op weg waren naar een ontmoeting met een delegatie van de Europese Unie. In eerste instantie werden ze beschuldigd van ‘ruzies uitlokken en problemen veroorzaken’ en vastgehouden in het Shijingshan-detentiecentrum in Beijing.

‘Aanzetten tot ondermijning van de staatsmacht’

In oktober 2023 werden ze opnieuw beschuldigd, ditmaal van ‘aanzetten tot ondermijning van de staatsmacht’. Yu Wensheng werd veroordeeld tot 3 jaar en Xu Yan tot 1 jaar en 9 maanden gevangenisstraf. In januari 2024 werden ze overgeplaatst naar het Suzhou-detentiecentrum in de provincie Jiangsu, zo’n 1000 km verderop.

Gemarteld, uitgescholden en geïntimideerd

Naar verluidt is Xu Yan sinds ze is opgepakt 14 kilo afgevallen. Tijdens haar gevangenschap werd ze gemarteld, waardoor ze een hernia opliep die ervoor zorgde dat ze tot vier keer toe haar linkerbeen niet kon bewegen. Ook werd Xu Yan in de gevangenis uitgescholden en geïntimideerd. De politie dreigde haar zoon te arresteren als hij het voor haar en haar man zou opnemen. De geestelijke gezondheid van de zoon van Xu en Yu, die vlak voor hun detentie 18 jaar werd, is sindsdien ernstig verslechterd. De overplaatsing van zijn ouders naar Suzhou verergerde zijn isolement.

Beijings diepe angst voor mensenrechtenverdedigers

Volgens het vonnis zou Yu Wensheng op 13 april 2026 moeten vrijkomen. Hij ging in beroep tegen het vonnis, maar op 6 januari 2025 werd zijn beroep verworpen. “De aanklachten tegen Yu Wensheng en Xu Yan zijn volledig ongegrond. Ze laten zien dat de autoriteiten niet in staat zijn om een legitieme rechtvaardiging te geven voor hun gevangenschap” zegt Kate Schuetze van Amnesty International.

“De Chinese regering heeft Yu’s online commentaren en zijn vele internationale mensenrechtenprijzen gebruikt als excuus om hem als een bedreiging voor de nationale veiligheid te bestempelen. Maar het enige wat dit echt aantoont is Beijings diepe angst voor mensenrechtenverdedigers die het lef hebben om een afwijkende mening te verkondigen.”

Oproep Amnesty International

Amnesty verzoekt de Chinese autoriteiten om:

• de volledige vrijheid van Xu Yan en haar familie te waarborgen en hen te beschermen tegen elke vorm van intimidatie of pesterijen;
• ervoor te zorgen dat Xu Yan en haar familie passende medische behandelingen krijgen om hun lichamelijke en geestelijke gezondheid te herstellen;
• Xu Yans echtgenoot, mensenrechtenadvocaat Yu Wensheng, onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrij te laten.

Achtergrond

Yu Wensheng werd eerder veroordeeld in 2020. Toen kreeg hij 4 jaar gevangenisstraf voor ‘het aanzetten tot ondermijning van de staatsmacht’. Ook toen werd hij alleen maar gestraft omdat hij gebruikmaakte van zijn mensenrecht op vrijheid van meningsuiting. Yu’s gezondheid is tijdens zijn beide detentieperiodes verslechterd als gevolg van slechte gevangenisomstandigheden en vermeende marteling en andere mishandeling.

Tijdens Yu’s eerste detentie vocht Xu Yan onvermoeibaar voor de vrijlating van haar man. Ze deed talloze mislukte pogingen om hem in de gevangenis te bezoeken. Xu stond onder voortdurende bewaking en werd herhaaldelijk lastiggevallen door de Chinese autoriteiten. Ze werd opgeroepen, vastgehouden en mocht soms haar huis niet verlaten.

Yu Wensheng won in 2021 de Martin Ennals Award. Dat is een jaarlijkse prijs voor mensenrechtenverdedigers die wordt uitgereikt door tien van ’s werelds meest vooraanstaande ngo’s op het gebied van mensenrechten.

Lees hier meer over de mensenrechtensituatie in China.