Burundi moet journalist vrijlaten
De Burundese autoriteiten moeten de veroordeling van journalist Floriane Irangabiye intrekken en haar onmiddellijk en onvoorwaardelijk vrijlaten. Hiertoe roepen Amnesty International, het Burundi Human Rights Initiative, het Committee to Protect Journalists en Human Rights Watch de autoriteiten van Burundi op. Irangabiye werd op 30 augustus 2022 willekeurig gearresteerd en zit nu een gevangenisstraf van 10 jaar uit.
‘Floriane Irangabiye werd alleen maar veroordeeld omdat ze haar werk als radiojournalist deed’, zegt Tigere Chagutah van Amnesty International. ‘Haar veroordeling is een aanfluiting en een grove schending van haar recht op vrijheid van meningsuiting en op een eerlijk proces.’
10 jaar cel na kritiek op regering
Op 2 januari 2023 veroordeelde het Mukaza Hooggerechtshof in Bujumbura Irangabiye wegens het in gevaar brengen van de integriteit van het nationale grondgebied. Ze kreeg tot 10 jaar gevangenisstraf opgelegd en een boete van een miljoen Burundese frank (ongeveer 450 euro). Die veroordeling volgde na een zeer gebrekkig proces waarbij de aanklager er niet in slaagde geloofwaardig bewijs te leveren. De vervolging van Irangabiye schond haar recht op vrijheid van meningsuiting. Haar veroordeling was gebaseerd op opmerkingen tijdens een radioprogramma voor Radio Igicaniro, een onlineplatform in ballingschap. Hierin waren zij en andere gasten kritisch over de Burundese regering.
Op 2 mei 2023 bevestigde het Hof van Beroep van Mukaza de veroordeling. De rechtbank oordeelde dat het eerste verhoor van Irangabiye door de Nationale Inlichtingendienst in strijd was met het Wetboek van strafvordering. Ze werd verhoord zonder dat er een advocaat aanwezig was en zonder dat Irangabiye op de hoogte was gebracht van haar zwijgrecht. Desondanks was het Hof van oordeel dat de procedure voldeed. Haar advocaten hebben beroep aangetekend bij het Hooggerechtshof.
Geen toereikende medische zorg
Irangabiye heeft een medische aandoening en haar gezondheid is verslechterd tijdens haar gevangenschap in de Muyinga-gevangenis. In mei 2023 dienden haar advocaten een formeel verzoek in bij het ministerie van Justitie om haar terug te brengen naar Bujumbura, waar ze aanvankelijk werd vastgehouden. Daar kan ze de nodige medische zorg krijgen die ze nodig heeft. Bovendien is ze dan dichter bij haar familie. Op het moment van schrijven was er nog geen reactie op het verzoek.
‘Het onvermogen om Irangabiye toereikende medische zorg te geven is niet alleen wreed, maar toont ook aan dat de staat tot veel bereid is om critici het zwijgen op te leggen’, zegt Muthoki Mumo, vertegenwoordiger van het Committee to Protect Journalists in Afrika bezuiden de Sahara. ‘De autoriteiten moeten haar onmiddellijk de noodzakelijke medische zorg geven en haar onvoorwaardelijk vrijlaten.’
Aanpak critici
De veroordeling van Irangabiye is gebaseerd op een vaag omschreven misdrijf dat gemakkelijk misbruikt kan worden om mensen te vervolgen die zich kritisch uitlaten. Amnesty International, het Burundi Human Rights Initiative, het Committee to Protect Journalists en Human Rights Watch Irangabiye’s zijn van mening dat de veroordeling in strijd is met het Afrikaanse Handvest voor de Rechten van de Mens en de Volken en het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke rechten, waarbij Burundi partij is. Irangabiye werd aanvankelijk enkele maanden zonder aanklacht vastgehouden. Dat is in strijd met het Burundese Wetboek van strafvordering en internationale mensenrechtennormen.
Hervormingen noodzakelijk
‘Het gevangenzetten van Floriane Irangabiye laat zien dat het harde optreden tegen mensen die kritiek uiten op de regering nog lang niet voorbij is’, zegt Clémentine de Montjoye, Afrika-onderzoeker bij Human Rights Watch. ‘De Burundese autoriteiten moeten grondige hervormingen doorvoeren om de onafhankelijkheid van het rechtssysteem te herstellen en ze moeten wetten intrekken die de vrijheid van meningsuiting strafbaar stellen.’
De arrestatie van Irangabiye volgt een vaststaand patroon van willekeurige detentie en vervolging van critici en tegenstanders van de regering op basis van verzonnen beschuldigingen.
‘President Évariste Ndayishimiye moet ervan op de hoogte zijn dat Floriane Irangabiye vastzit, maar hij weigert zich daartegen uit te spreken’, zegt Carina Tertsakian van het Burundi Human Rights Initiative. ‘Als hij wil dat de wereld in zijn beloftes over hervormingen gelooft, moet hij oproepen tot haar onmiddellijke vrijlating en ervoor zorgen dat zijn regering het rechtssysteem niet gebruikt als instrument om tegenstanders en critici aan te vallen en te vervolgen.’
