Bid Saudi-Arabië WK 2034 verdoezelt mensenrechtenschendingen

Saudi-Arabië heeft in zijn bid voor het wereldkampioenschap voetbal voor mannen in 2034 niet voldaan aan de eisen die de FIFA stelt aan de mensenrechten. Dat concludeert Amnesty International na de publicatie van het ‘Bid Book’ voor het toernooi met 48 teams. Ook de plannen voor het WK van 2030 in Marokko, Portugal en Spanje vertonen nog grote hiaten.

Saudi-Arabië heeft nog steeds niet toegezegd de arbeidsregelgeving die uitbuiting faciliteert fundamenteel te hervormen, en geeft ook geen garanties om actie te ondernemen om de vrijheid van meningsuiting te verbeteren. Dat blijkt uit de op 31 juli gepubliceerde ‘Bid Books’ en de ‘mensenrechtenplannen’ van het toernooi. Ook committeert het land zich er niet aan de wetten die vrouwen en lhbtqia+’ers discrimineren te schrappen en de onderdrukking van mensenrechtenactivisten te beëindigden.

‘De FIFA heeft duidelijke mensenrechtennormen opgesteld waaraan elk kandidaat-land moet voldoen, maar het is duidelijk dat Saudi-Arabië wat dat betreft op dit moment ernstig tekortschiet in zijn bid voor de kandidatuur voor het WK 2034.’ aldus Steve Cockburn van Amnesty International. ‘Het mensenrechtenplan van het bid gaat simpelweg voorbij aan veel van de enorme risico’s die gepaard gaan met het organiseren van een mega sportevenement in een land met zo’n afschuwelijke staat van dienst op het gebied van mensenrechten.’

Overduidelijke mensenrechtenrisico’s genegeerd

‘Het mensenrechtenplan van Saudi-Arabië voor het WK zegt niets over het muilkorven van mensenrechtenactivisten of het criminaliseren van lhbtqia+-mensen, noch wordt er aangegeven of en hoe er in de praktijk een einde zal worden gemaakt aan het kafala-systeem dat arbeidsmigranten uitbuit. Het is verbazingwekkend dat zulke overduidelijke risico’s genegeerd worden.’

Oproep Amnesty International

‘Als er niet snel actie wordt ondernomen om het beschermen van de mensenrechten in Saudi-Arabië te verbeteren, is het zeer waarschijnlijk dat het WK 2034 zal worden gekenmerkt door dwangarbeid, onderdrukking en discriminatie – met een brute menselijke tol,’ zegt Steve Cockburn.

Amnesty International roept de FIFA op om samen te werken met de Saudische autoriteiten om de risico’s voor de mensenrechten volledig aan te pakken, met juridisch bindende overeenkomsten, voordat er in december een definitieve beslissing wordt genomen. Zo niet, dan moet de FIFA bereid zijn om af te zien van Saudi-Arabië als gastland van dit WK. De Saudische autoriteiten moeten ook de activisten vrijlaten die gevangen zijn gezet enkel en alleen omdat ze hun mening hebben geuit.

Mensenrechtenanalyse laat veel schendingen buiten beschouwing

In een ‘onafhankelijke analyse van de mensenrechtencontext‘, opgesteld door advocatenkantoor AS&H Clifford Chance, als onderdeel van het bid, werd ook geen melding gemaakt van een breed scala aan mensenrechtenkwesties, waaronder het verbod op vakbonden, de inperking van de vrijheid van meningsuiting, breed gedocumenteerde praktijken van gedwongen uitzettingen of de criminalisering van seksuele handelingen met iemand van hetzelfde geslacht. Bij de voorbereiding van het document werden geen maatschappelijke organisaties of rechthebbenden geraadpleegd; de input kwam alleen van Saudische overheidsinstanties.

Gaten in bid Marokko, Portugal en Spanje voor WK 2030

Een aantal belangrijke mensenrechtenrisico’s in verband met het organiseren van de wereldkampioenschappen voetbal in 2030 in Marokko, Portugal en Spanje zijn nog niet aangepakt. In een rapport dat Amnesty International in juni publiceerde, werd gewezen op uitdagingen met betrekking tot de handhaving van arbeidsnormen, discriminatie, huisvesting, politie en vrijheid van meningsuiting.

De mensenrechtenplannen die zijn ingediend voor het toernooi van 2030 – ontwikkeld zonder overleg met mensenrechtenorganisaties of vertegenwoordigers van fans – bevatten tot nu toe geen gedetailleerde toezeggingen over hoe veel van deze risico’s zullen worden aangepakt. Hoewel fans in alle drie de landen bijvoorbeeld het slachtoffer zijn geworden van buitensporig gebruik van geweld door veiligheidstroepen – waaronder het gebruik van rubberen kogels tegen mensenmassa’s – zijn er geen gedetailleerde plannen over hoe dergelijke schendingen zullen worden voorkomen.

‘Er zijn ook duidelijke risico’s verbonden aan het WK 2030 die moeten worden aangepakt in Marokko, Portugal en Spanje – niet in het minst het buitensporig gebruik van geweld door de politie tegen fans, de handhaving van arbeidsnormen en het risico van gedwongen uitzettingen. Er zijn veel specifiekere plannen nodig om ervoor te zorgen dat het toernooi voldoet aan de internationale mensenrechtennormen, in nauwe samenwerking met supportersgroepen, spelers, vakbonden en maatschappelijke organisaties,’ aldus Steve Cockburn.

‘De toekenning van het toernooi in 2030 aan Marokko, Portugal en Spanje moet ook worden aangegrepen in de strijd tegen racistische, seksistische en homofobe discriminatie die het voetbal in alle drie de landen te vaak heeft bezoedeld. Dit houdt onder meer in dat discriminerende wetgeving moet worden afgeschaft en dat samen met de betrokken groepen moet worden gewerkt aan strategieën om intimidatie te voorkomen en inclusie te bevorderen.’

Achtergrond

In juni publiceerde Amnesty International een gedetailleerd rapport – Playing a Dangerous Game?. Hierin worden de belangrijkste risico’s rondom mensenrechten van de mogelijke gastlanden van de wereldkampioenschappen voetbal in 2030 en 2034 geschetst en vergeleken met de mensenrechtencriteria in het eigen regelement van de FIFA.

Op 31 juli publiceerde de FIFA de ‘Bid Books’ die zijn ingediend door Marokko, Portugal en Spanje (WK 2030) en Saudi-Arabië (WK 2034). Daarnaast werden er mensenrechtenplannen en ‘onafhankelijke beoordelingen van de mensenrechtencontext’ ingediend die de belangrijke risico’s aan het licht moesten brengen.

Volgens de eigen regels van de FIFA, omschreven als ‘wettelijk bindende verplichtingen’, moet een bid voldoen aan een groot aantal internationale mensenrechtennormen om te worden geaccepteerd. Deze omvatten standaarden op het gebied van arbeidsrechten, discriminatie, gedwongen uitzettingen, vrijheid van meningsuiting, politieoptreden en andere kwesties.

FIFA zal de Bid Books evalueren in de aanloop naar een FIFA Congres op 11 december 2024, waar een beslissing zal worden genomen.

Alle documenten voor het WK 2030 zijn hier beschikbaar.

Alle documenten voor het WK 2034 zijn hier beschikbaar.