De dilemma’s van het actievoeren voor individuen

Wat hebben de mannen op de foto met elkaar gemeen? Het zijn allebei Saudiërs en ze zijn allebei veroordeeld tot lange gevangenisstraffen voor het vreedzaam uiten van hun mening.

De linker is niet zo bekend. Zijn naam is Dr. Abdulkareem al-Khodr, een professor in de vergelijkende islamitische jurisprudentie, en een van de mede-oprichters van de onafhankelijke Saudische mensenrechtenorganisatie de Saudische Vereniging voor Burger- en Politieke Rechten (ACPRA). Hij rapporteerde over mensenrechtenschendingen en hielp families van gevangenen die jarenlang zonder aanklacht of proces vastzaten met onderzoek en gerechtelijke bijstand. Voor dit vreedzame mensenrechtenwerk kreeg hij een jaar geleden tien jaar gevangenisstraf, gevolgd door een reisverbod van tien jaar. Amnesty voerde actie voor hem. We riepen mensen op brieven te schrijven naar de Saudische koning met de vraag hem vrij te laten. Enkele honderden mensen deden dit.

De rechter is inmiddels vrij bekend. Zijn naam is Raif Badawi en hij is een Saudische blogger die een online debatforum oprichtte. Voor het vreedzaam uiten van zijn mening op dit forum werd hij veroordeeld tot tien jaar cel, duizend stokslagen en een boete van één miljoen Saudische riyal (191.000 euro). Ook voor Badawi voerde Amnesty actie. We riepen mensen op een e-mail te sturen naar de Saudische ambassadeur met de vraag hem vrij te laten. 77.819 Nederlanders deden dit. Daarnaast was er wereldwijd aandacht voor hem. Overheden spraken zich uit, en er werd bij Saudische ambassades in verschillende landen gedemonstreerd.

Hoe wij tot een selectie komen

Hoe komt het dat twee soortgelijke zaken zulke verschillende reacties oproepen? Het antwoord legt een dilemma bloot waar wij bij Amnesty dagelijks mee te maken hebben bij het selecteren van individuele zaken waar wij het publiek voor vragen actie te voeren.

Jaarlijks krijgt Amnesty honderden urgent actions binnen. Dit zijn acties voor individuen, of voor groepen individuen, die direct gevaar lopen. Om impact te hebben moeten we onder andere een selectie van deze zaken maken. Bij Amnesty gaat het immers vaak om de kracht van gezamenlijke actie. Die selectie maken is altijd moeilijk, want de keuze voor de één betekent dat een ander minder aandacht krijgt.

Beeldmateriaal

Bij het maken van de keuze kijken we naast onderwerp en land, naar de ernst van de situatie, het verhaal en het beeldmateriaal (zijn er foto’s beschikbaar). Als de bedreigde persoon een collega of familielid heeft die campagne durft te voeren voor de zaak, kan dat ook een extra dimensie geven.

Zo komt het dat iemand als Raif Badawi makkelijker te ‘verkopen’ is dan iemand als Dr. Abdulkareem al-Khodr. Van hem is veel beeldmateriaal beschikbaar, waaronder foto’s van hem met zijn kinderen. Hij heeft een vrouw die vaak publiekelijk actie voor hem voert. En bovendien kreeg hij publiekelijk stokslagen.

Uiterlijk

Speelt uiterlijk daar ook een rol bij? Ik denk het wel. Je zet, misschien onbewust, toch eerder een handtekening onder een petitie voor iemand die op je lijkt, met wie je je kunt identificeren. Daarom vragen wij ook vaak aan onze collega’s die de urgent actions samenstellen, om veel beeldmateriaal, om op zo’n manier het verhaal van het individu dichter bij ons publiek te krijgen.

Overigens heeft het succes van een actie ook te maken met wat andere organisaties en individuen doen. Op een bepaald moment kan een zaak in een hele korte periode veel aandacht krijgen. Doordat alle kleine acties en aandacht in de media bij elkaar opgeteld de zaak op een hoger niveau brengen. En als een minister van buitenlandse zaken zich ineens kritisch uitspreekt over de zaak, dan durft een ander land dat ook, en zo groeit de aandacht exponentieel.

Moeilijk uit te leggen

Maar het feit blijft dat er in de praktijk dus bepaalde elementen in een zaak zijn die voor grote verschillen in aandacht kunnen zorgen. En dat is moeilijk uit te leggen aan mensenrechtenverdedigers. Waarom zoveel aandacht voor hem/haar en niet voor mij?

Wij zijn natuurlijk enorm gelukkig met de grote aandacht die er is voor de zaak van Raif Badawi. Mede daardoor zijn de stokslagen niet meer uitgevoerd, na die ene keer op 8 januari 2015. Maar de andere kant van de medaille is dat deze aandacht ten koste gaat van andere zaken, die vaak net zo belangrijk en schrijnend zijn. Zaken zoals die van Dr. Abdulkareem al-Khodr en vele andere Saudische mensenrechtenverdedigers die niet de iconische status van Raif Badawi hebben bereikt.

Actie voor ACPRA-oprichters

In het geval van Saudi-Arabië kan dit er ook toe leiden dat in de perceptie van Saudiërs het westen alleen maar in actie wil komen voor mensen met een westers uiterlijk, die ook nog eens kritiek hebben op de islam, in plaats van voor mensenrechtenverdedigers met een uiterlijk waar wij hele andere associaties bij hebben, zoals sommige van de ACPRA-oprichters. Maar ook voor hen voeren we al jarenlang actie. Want ook zij zijn opgepakt enkel omdat zij strijden voor het recht op vrijheid van meningsuiting en voor het recht op een eerlijk proces.

Deze maand staat internationaal in het teken van ACPRA en we roepen mensen op om een tweet te sturen naar de Saudische minister van binnenlandse zaken met de oproep alle ACPRA-leden die vastzitten onmiddellijk vrij te laten. Dus stuur een tweet met #ACPRA en help ons de ACRPA-zaak op hun hoger niveau te tillen!