Asielzoekers en migranten gedood en mishandeld aan Grieks-Turkse grens
Griekse grenstroepen hebben met scherp geschoten en traangas afgevuurd op asielzoekers en migranten aan de Grieks-Turkse grens. Hierbij zijn ten minste twee mannen gedood en raakte een vrouw vermist. Dit gebeurde nadat de Turkse autoriteiten de migranten en asielzoekers onder valse voorwendselen aanmoedigden om naar Griekenland te reizen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Amnesty International.
Vanaf 27 februari zijn duizenden mensen naar de Griekse grens getrokken nadat de Turkse autoriteiten hen daartoe hadden aangemoedigd en dit hadden vergemakkelijkt. Sommige asielzoekers en hun gezinnen die in Turkije woonden, gaven zelfs hun woonruimte op en gaven al hun geld uit om de reis te kunnen maken. De Griekse autoriteiten probeerden het oversteken van de grens tegen te gaan door de grenscontrole te versterken. Ook stuurden ze politie en leger die traangas, waterkanonnen, plastic kogels en munitie inzetten.
‘Mensen reisden van Turkije naar Griekenland op zoek naar veiligheid, maar ze werden ontvangen met ernstig geweld. Dit was zo ernstig dat ten minste twee doden vielen. Beschuldigingen van het gebruik van geweld moeten snel en onafhankelijk worden onderzocht. Iedereen moet humaan worden behandeld, beschermd tegen geweld en toegang krijgen tot bescherming in de landen waar ze veiligheid zoeken’, aldus Massimo Moratti, adjunct-directeur van Amnesty International Europa.
Ten minste twee mensen gedood aan de landgrens met Turkije
Amnesty International kan de dood bevestigen van twee mannen aan de grens tussen Griekenland en Turkije op 2 en 4 maart.
Een derde persoon, Fatma (niet haar echte naam) uit Syrië, wordt vermist. Ze werd vermoedelijk gedood nadat zij en haar man werden gescheiden van hun zes kinderen tijdens een poging om de Evros/Meriç-rivier over te steken naar Griekenland. Ahmed (niet zijn echte naam) vertelde Amnesty dat zijn vrouw wordt vermist. Ook zij werd vermoedelijk gedood nadat Griekse soldaten op haar schoten toen ze probeerde zich bij hun kinderen te voegen aan de Griekse kant van de rivier.
Ahmed vertelde Amnesty dat de Griekse autoriteiten hem samen met zijn kinderen vier of vijf uur vasthielden en hun bezittingen afnamen. Ze werden vervolgens teruggestuurd naar de rivier en in een houten boot gezet die hen en anderen terugbracht naar de Turkse kant. Ondanks het inschakelen van advocaten in beide landen om erachter te komen wat er gebeurd is met zijn vrouw, is het Ahmed niet gelukt om haar verblijfplaats te achterhalen.
Muhammad Gulzari, een 43-jarige man uit Pakistan, werd in de borst geschoten toen hij probeerde over te steken naar Griekenland bij de Pazarkule/Kastanies-grensovergang. Hij werd op 4 maart in een Turks ziekenhuis doodverklaard. Bij dit incident raakten ook vijf anderen gewond door schotwonden. De 22-jarige Syrische man, Mohammed al-Arab, overleed. Zijn moord werd gedocumenteerd door Forensic Architecture.
Ander geweld tegen asielzoekers en migranten aan de grenzen
Asielzoekers en migranten vertelden Amnesty International hoe Griekse grenstroepen proberen om hen tegen te houden in plaats van hun asielaanvragen in ontvangst te nemen. Dit gebeurde zelfs nadat de mensen Grieks grondgebied hadden bereikt. Dit is in strijd met het recht op asiel.
De grenswachten slaan mensen met knuppels, houden hen uren en soms dagen vast in het grensgebied en sturen hen dan terug naar Turkije. Asielzoekers en migranten vertelden Amnesty dat grenstroepen ook hun geld – in sommige gevallen duizenden dollars en hun enige spaargeld – hebben afgepakt waarmee ze een nieuw leven in Europa hoopten te beginnen.
Al dit geweld bleef niet beperkt tot de grensgebieden. Een man uit Deir ez-Zor, Syrië, vertelde Amnesty over zijn ervaring met de oversteek naar Griekenland op 4 maart: ‘Ik stak de rivier over en liep vier dagen en nachten in Griekenland voordat ik gevangen werd genomen. Ze reden me naar een plek waar ze me sloegen en namen mijn telefoon en geld af, 2000 Lira [ongeveer 275 euro], het was alles wat ik heb. Ze namen me mee terug de rivier over naar Turkije en lieten me daar achter zonder jas of schoenen.’
Willekeurige detentie en opschorting van asiel
Als reactie op de acties van Turkije heeft Griekenland zijn patrouillecapaciteit op zee versterkt met extra Frontex-middelen (het grens- en kustwachtagentschap van de EU). Er worden 52 extra schepen ingezet om te voorkomen dat mensen naar de eilanden komen. Tegelijkertijd schortte noodwetgeving alle nieuwe asielaanvragen in het hele land een maand op, in strijd met het internationale- en EU-recht. Hoewel de opschorting van een maand op 2 april zou stoppen, worden mensen die op zoek zijn naar veiligheid nog steeds verhinderd om asiel aan te vragen, omdat Griekenland sinds 13 maart geen asielaanvragen meer in behandeling neemt als gevolg van de coronacrisis.
Op de Egeïsche eilanden werd iedereen die na 1 maart 2020 aankwam, vastgehouden in de havens, zonder de kans om asiel aan te vragen en met het risico teruggestuurd te worden naar Turkije of naar landen van ‘herkomst of doorreis’. Ongeveer 500 mensen – onder wie meer dan 200 kinderen – die over zee aankwamen, werden meer dan tien dagen vastgehouden op een Grieks marineschip.
Alle gevangenen die op de eilanden werden vastgehouden, werden uiteindelijk op 20 maart overgebracht naar grotere detentiecentra op het vasteland van Griekenland. Hier worden zij vastgehouden in afwachting van een terugkeerbesluit en kunnen zij geen asiel aanvragen.
‘Griekenland moet nu snel van koers veranderen en alle nieuwkomers toegang geven tot asielprocedures en basisdiensten. Ze moeten mensen uit detentiecentra en onhygiënische kampen veilige en adequate huisvesting verlenen. De snelle verspreiding van het coronavirus heeft dat alleen maar urgenter gemaakt,’ aldus Massimo Moratti.
‘Europese landen moeten asielzoekers uit Griekenland herplaatsen en vluchtelingen uit Turkije hervestigen. Met de juiste controles op de gezondheid en quarantaines, hoeft corona geen belemmering te zijn om mensen te helpen die gedwongen zijn om hun huizen te ontvluchten.’
