Amnesty’s blauwdruk om einde te maken aan doden in Middellandse Zee
Aan de vooravond van een speciale EU-top in Brussel publiceert Amnesty International een nieuw rapport over de aanhoudende crisis op de Middellandse Zee die al aan duizenden vluchtelingen en migranten het leven kostte.
Amnesty roept de Europese regeringen op om onmiddellijk concrete maatregelen te nemen om mensenlevens te redden.
Argument aanzuigende werking door realiteit weerlegd
Toen de Italiaanse zoek- en reddingsoperatie Mare Nostrum in november 2014 werd stopgezet, weigerden de Europese lidstaten om een soortgelijk initiatief te ontplooien. De argumentatie was dat er een aanzuigende werking uitging van de Italiaanse inspanningen. Als die redenering zou kloppen, zou het aantal bootvluchtelingen nu al gedaald moeten zijn. Dit is echter niet het geval: er zijn tot half april 2015 al meer migranten die de oversteek gewaagd hebben dan in dezelfde periode een jaar geleden. En vooral: het dodental is honderd keer groter dan in dezelfde periode vorig jaar. Van begin januari tot half april 2014 verdronken zeventien mensen. In dezelfde periode van dit jaar waren dat er zeker 1700.
Oorzaken vluchtelingencrisis
Amnesty ontleedt in een nieuw rapport, Europe’s sinking shame – the failure to save refugees and migrants at sea, de oorzaken van deze humanitaire ramp.
Na Mare Nostrum werd de Frontex-operatie Triton opgezet. Maar de opdracht en de capaciteit van Triton zijn veel beperkter. Triton dient om de territoriale wateren rond de EU-lidstaten te bewaken, niet om mensen te redden. Triton opereert niet diep in de Middellandse Zee en kan dus nooit snel ter plaatse zijn bij schipbreuken of noodoproepen. Het beschikt over een fractie van de middelen van Mare Nostrum, dat één oorlogsschip, meerdere fregatten, boten van de kustwacht, helikopters en vliegtuigen ter beschikking had. Frontex moet het met heel wat minder stellen: geen oorlogsschip en geen fregatten, en ook de rest van het materiaal is veel beperkter.
Commerciële schepen spelen momenteel een grote rol in de reddingsoperaties, maar zijn uiteraard niet voorbereid op grootschalige reddingsoperaties. De Italiaanse en Maltese kustwacht doen hun best, maar moeten met hun kleine boten een lange vaarroute afleggen om dicht bij de Libische kust te komen en zijn dan soms te laat. Honderden mensen lieten de afgelopen weken het leven. In het rapport staan gedetailleerde getuigenissen en aangrijpende verklaringen van overlevenden.
De achthonderd doden van vorig weekend hebben de Europese Unie eindelijk wakker geschud. Amnesty is blij dat er een top van Europese regeringsleiders komt. Die top zal morgen moeten kiezen tussen leven en dood. Want als er niet voldoende wordt geïnvesteerd in zoek- en reddingsoperaties, op korte en op langere termijn, zullen er nog duizenden doden vallen.
Dringend concrete maatregelen nodig
Amnesty vraagt concrete maatregelen van de Europese regeringsleiders:
- Zorg voor een volwaardige zoek- en reddingsoperatie in de Middellandse Zee, gedragen door de Europese Unie. De operatie moet voldoende middelen krijgen, zowel op zee als in de lucht, en tot diep in de Middellandse Zee patrouilleren. Ze moet de duidelijke opdracht krijgen om mensenlevens te redden;
- In afwachting van een Europees gecoördineerd systeem moet de EU op zeer korte termijn voldoende middelen en ondersteuning bieden aan Malta en Italië, die naar eigen zeggen binnen 48 tot 72 uur opnieuw een operatie van het type Mare Nostrum op poten kunnen zetten
- Opdat vluchtelingen en migranten niet langer hun leven op het spel moeten zetten, moeten er veilige en legale manieren komen om Europa te bereiken. Er moeten veel meer plaatsen voor hervestiging komen, er moeten humanitaire visa worden toegekend, de procedure voor gezinshereniging moet soepeler worden toegepast. Ook moet er meer geïnvesteerd worden in hulpinitiatieven, bijvoorbeeld voor de 3,9 miljoen Syrische vluchtelingen die zich nu nog in de regio rond Syrië bevinden.
