Amnesty noemt Osman Kavala en de Gezipark-aangeklaagden gewetensgevangenen

Amnesty International bestempelt zeven mensen die in Turkije gevangen zijn gezet op basis van dubieuze aanklachten vandaag als gewetensgevangenen.

Het gaat om zeven mensen die betrokken waren bij de voornamelijk vreedzame Geziparkprotesten in 2013. Een protest tegen bouwplannen in een park in Istanbul liep daarbij uit op een landelijke golf van protesten tegen onder meer het regeringsbeleid. Twee maanden geleden werden deze activisten in een schijnproces tot lange gevangenisstraffen veroordeeld. Eén van hen, de prominente mensenrechtenverdediger Osman Kavala, kreeg levenslang. Vorige week publiceerde de rechtbank haar ‘gemotiveerde uitspraak’. Daarin stonden geen gronden waarop deze uitspraak is gebaseerd.

‘Erkenning van het onrecht’

Amnesty International gebruikt de term ‘gewetensgevangenen’ voor mensen die gevangen worden gehouden vanwege hun overtuiging, etnische afkomst, geslacht, seksuele oriëntatie, kleur of taal en die geen geweld hebben gebruikt of gepropageerd. Gewetensgevangenen zitten onterecht vast en Amnesty vraagt om hun onmiddellijke en onvoorwaardelijke vrijlating.

‘Door deze zeven mensen gewetensgevangenen te noemen erkennen we het onrecht dat hen is aangedaan,’ zegt Angès Callamard, de secretaris-generaal van Amnesty International. ‘Het begon met willekeurige detentie en politiek gemotiveerde vervolging en eindigde met een showproces en veroordelingen.’

De veroordeling

Osman Kavala werd op 25 april 2022 tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld voor ‘een poging de regering omver te werpen’. Zijn zeven mede-aangeklaagden werden ook veroordeeld, voor het steunen van Kavala. Zij kregen allen een 18-jarige celstraf opgelegd. Zes van hen werden direct gevangengezet en voor de zevende aangeklaagde (Yiğit Ekmekçi) werd een arrestatiebevel uitgevaardigd. 

Een hoge delegatie van onder anderen Kerem Dikmen, de voorzitter van Amnesty International Turkije, bezocht de gevangenen en kondigde daarna aan hen als gewetensgevangenen te beschouwen.

‘Het onrecht dat deze zeven mensen is aangedaan staat symbool voor het lijden van zovelen in de draconische aanval op de mensenrechten in Turkije,’ zegt Agnès Callamard. ‘Het  laat weer duidelijk zien dat het Turkse rechtssysteem verworden is tot een onderdrukkend systeem om kritische stemmen het zwijgen op te leggen.’

Wie zijn deze gewetensgevangenen?

Osman Kavala

Osman Kavala is een zakenman die zijn leven wijdt aan het promoten van cultuur en dialoog door kunst. Hij stichtte Anadolu Kulturültür en kunstcentra in verschillende Turkse provincies. Ook startten hij projecten die artistieke expressie bevorderen en kansen creëren voor kansarme mensen. Kavala zit sinds november 2017 in de gevangenis. Op 25 april kreeg hij levenslang. Volgens de aanklagers speelde hij een leidende rol bij de Gezipark-protesten.

Mücella Yapıcı

Mücella Yapıcı is architect en werkte bij de Kamer voor Architecten in Istanbul ten tijde van de Gezipark-protesten in 2013. Zij was een van de 26 mensen die werden vervolgd voor ‘oppositie tegen de wet over vergaderingen en demonstraties’. Ook was ze een van de vijf mensen die werden beschuldigd van het ‘starten en leiden van een [onwettige] organisatie’ en ‘oppositie tegen de wet over vergaderingen en demonstraties’ voor hun rol in Taksim Solidarity. Alle aangeklaagden in deze zaak werden in 2015 vrijgesproken. De Gezipark-rechtszaak was de derde vervolging van haar in relatie tot de massademonstraties. Zij kreeg 18 jaar cel.

Tayfun Kahraman

Tayfun Kahraman is een stadsplanoloog en lid van Taksim Solidarity. Hij werkt bij de gemeente van Groter Istanbul als coördinator stadsplanoloog. Hij kreeg 18 jaar cel.

Can Atalay

Can Atalay was de advocaat van Taksim Solidarity en de Kamer van Architecten van Istanbul tijdens de Gezi Park-protesten. Ook staat hij families bij in prominente zaken van straffeloosheid zoals de zaak van de Soma kolemmijn-explosie waarbij meer dan 300 mijnwerkers omkwamen in 2014, en het treinongeluk bij Çorlu in 2018 waarbij 24 doden vielen. Hij kreeg 18 jaar cel.

Mine Özerden

Mine Özerden is lid van het Taksim Platform, een overkoepelende ngo die in 2011 werd opgericht in antwoord op de voorgestelde herontwikkeling van het Taksimplein. Ze is een documentaire filmmaker en heeft in de reclamewereld en bij ngo’s gewerkt. Ze kreeg 18 jaar cel.

Çiğdem Mater

Çiğdem Mater is filmproducent en was vroeger verslaggever, vertaler en producer voor verschillende internationale persorganisaties zoals de Boston Globe, Le Nouvel Observateur, de LA Times, RFI en Sky News. Sinds 2010 heeft ze meegewerkt aan verschillende Turkse en internationale films en documentaires. De film ‘Burning Days’ die zij produceerde, ging dit jaar op het filmfestival van Cannes in première. Ze kon daar niet bij zijn omdat ze in de gevangenis zit, en als een eerbetoon aan haar werd een stoel leeggehouden op het festival. Ze kreeg 18 jaar cel.

Hakan Altınay

Hakan Altınay is directeur van de European School of Politics en voorzitter van de Global Civics Academy. Hij schreef artikelen voor de Financial Times, International Herald Tribune en de New York Times. Hij is de oprichter van de Open Society Foundation in Turkije. Hij kreeg 18 jaar cel.