Amnesty Nederland doet aangifte van bedreiging rond demonstratie in Staphorst
De Nederlandse afdeling van Amnesty International heeft aangifte gedaan van onder meer bedreiging, vernieling en intimidatie door relschoppers die met geweld een demonstratie bij de Sinterklaasintocht in Staphorst op zaterdag 19 november 2022 probeerden te verhinderen.
Update 22 november 2022
Amnesty Nederland had waarnemers naar Staphorst gestuurd omdat actiegroep Kick Out Zwarte Piet (KOZP) had aangekondigd te zullen demonstreren tegen de figuur van Zwarte Piet. Met blokkades werden de demonstranten en Amnesty-waarnemers buiten het dorp gehouden. De waarnemers en ten minste één auto met KOZP-demonstranten werden bij de afrit van de A28 tegengehouden door meer dan honderd mensen, van wie een deel zich als Zwarte Piet had uitgedost. Ze ‘controleerden’ alle passerende auto’s en verhinderden de doorgang van de auto met de Amnesty-waarnemers.
Geen tegendemonstrant
Amnesty kan niet genoeg benadrukken dat de mensen die bij de afrit van de A28 en elders rondom Staphorst auto’s tegenhielden géén tegendemonstranten zijn. Een tegengeluid mag natuurlijk gehoord worden, en moet ook door de gemeente worden gefaciliteerd, net als de oorspronkelijke demonstratie. Echter, iemand die opzettelijk met geweld een ander het demonstratierecht wil ontnemen, kan zich niet met succes beroepen op het demonstratierecht en is dus geen tegendemonstrant. Het verhinderen van een demonstratie is strafbaar, net als het gebruik van, en dreiging met, geweld voor eigenrichting.
Bedreigingen, geweld en vernielingen
De Amnesty-waarnemers zijn ongeveer een half uur lang ingesloten en bedreigd door vele tientallen geweldplegers. Hun auto werd besmeurd met een olieachtige vloeistof en bekogeld met eieren, pepernoten en meer. Er is met een paal op de auto geslagen en er zijn rondom deuken in de auto geschopt. De auto werd heen en weer geschud. De geweldplegers lieten een achterband leeglopen, een ruitenwisser en de nummerplaat zijn er met grove kracht aftrokken.
Op de afrit werd ook een auto van de KOZP-actievoerders bekogeld met vuurwerk, eieren en meer. De bestuurder slaagde erin weg te rijden, maar werd kort daarna weer geblokkeerd. De geweldplegers openden de auto en de autosleutels werden afgepakt, bezittingen werden uit de auto gegooid en de inzittenden werden bekogeld met eieren en andere voorwerpen. Ook werden ernstige bedreigingen geuit. Ook elders rondom Staphorst zijn activisten van KOZP gewelddadig bejegend en bedreigd.
Journalisten die verslag deden van de gebeurtenissen zijn eveneens ernstig belemmerd in de uitoefening van hun werk. Ook zij werden geïntimideerd en werden onder meer met eieren bekogeld. Geweldplegers hebben de auto van een cameraman besmeurd en de banden laten leeglopen.
Aangifte
Amnesty Nederland en actiegroep Kick Out Zwarte Piet hebben aangifte gedaan vanwege de intimidaties, bedreigingen en vernielingen. De politie is een strafrechtelijk onderzoek gestart. Daarnaast dringt Amnesty aan op een grondige en onafhankelijke evaluatie van het optreden van de burgemeester van Staphorst, de politie en het OM. De evaluatie moet inzicht geven in de vragen waarom het geweld en de bedreiging niet gestopt konden worden. En waarom de schaal en omvang van de bereidheid van mensen om het recht in eigen hand te nemen, is onderschat. Een goede evaluatie is ook nodig om te zien wat nodig is om herhaling te voorkomen. Internationale verdragen en de Nederlandse wet verplichten de overheid tot verregaande inspanningen om het demonstratierecht te waarborgen. De inspanningen zaterdag zijn volstrekt onvoldoende gebleken.
Achtergrond
De burgemeester van Staphorst verbood de demonstratie met een noodbevel vanwege zorgen over de veiligheid. Niet alleen in Staphorst, in veel gemeenten overheerst de neiging om uit angst voor ongeregeldheden voorwaarden te verbinden aan een protest die het demonstratierecht inperken. Terwijl de gemeente er juist alles aan moet doen om het demonstratierecht te beschermen en de demonstratie te faciliteren. Oók bij de intocht: iedereen heeft het recht om binnen gezichts- en gehoorsafstand van het doel van het protest te staan. Bij een dreiging van geweld door derden moet de gemeente maatregelen treffen om de vreedzame demonstranten te beschermen, bijvoorbeeld door meer politie in te zetten.
Een demonstratie inperken, laat staan verbieden, vanwege een vijandig publiek is bijna altijd in strijd met de mensenrechten. Tegenstanders zouden door simpel met geweld te dreigen anderen hun demonstratievrijheid kunnen ontnemen.
