Russische aanval op theater in Marioepol was een duidelijke oorlogsmisdaad

Na uitgebreid onderzoek concludeert Amnesty International dat de aanval van de Russische luchtmacht op het theater in de Oekraïense stad Marioepol een duidelijke oorlogsmisdaad was. Rusland was vermoedelijk op de hoogte van het feit dat honderden mensen in het theater een schuilplek hadden gezocht, maar bombardeerde het gebouw toch.

Dit staat in het vandaag verschenen rapport ‘Children’: The Attack on the Donetsk Regional Academic Drama Theatre in Mariupol, Ukraine. Bij de aanval op 16 maart kwamen minstens twaalf mensen om het leven, maar waarschijnlijk waren het er nog veel meer. Het Crisis Response Team van Amnesty International interviewde een groot aantal overlevenden en beschikt over uitgebreid digitaal bewijsmateriaal. Daaruit concludeert de organisatie dat de aanval met grote waarschijnlijkheid is uitgevoerd door een Russisch gevechtsvliegtuig, dat twee bommen van 500 kilo op het theater liet vallen. Deze kwamen dicht naast elkaar terecht en ontploften tegelijkertijd.

‘Het Internationaal Strafhof en alle andere instanties met jurisdictie over de misdaden die tijdens dit conflict gepleegd worden, moeten deze aanval als oorlogsmisdaad onderzoeken,’ zegt secretaris-generaal Agnès Callamard van Amnesty International. ‘Iedereen die verantwoordelijk is voor de aanval moet zich verantwoorden voor het veroorzaken van de dood van zoveel mensen.’

Doelbewuste aanval

Amnesty International gaf een natuurkundige de opdracht om een wiskundig model van de explosie te maken. Op die manier kon de organisatie vaststellen hoeveel ontploffingskracht er nodig is om de verwoesting te veroorzaken zoals die in theater heeft plaatsgevonden. Op basis van de beschikbare kennis over het Russische wapenarsenaal, stelde Amnesty vast dat twee 500 kilo zware bommen zijn afgeworpen door een Russisch gevechtsvliegtuig van een type dat in die periode vaak in het zuiden van Oekraïne werd gezien. Amnesty onderzocht diverse alternatieve theorieën voor de ontploffing, maar kwam tot de conclusie dat een doelbewuste luchtaanval de meest logische verklaring is.

Kinderen

Toen Rusland eind februari Oekraïne binnentrok, ontvluchtten burgers hun huizen, omdat hun steden en dorpen werden aangevallen. In het belegerde Marioepol in de regio Donetsk werd het theater een schuilplaats, een distributiepunt voor medicijnen, voedsel en water, en een verzamelpunt voor mensen die de stad hoopten te kunnen ontvluchten via humanitaire corridors. Het theatergebouw was duidelijk herkenbaar als een civiel object. Mensen hadden aan twee zijden van het gebouw in grote Cyrillische letters het Russische woord voor ‘kinderen’ geschreven, dat duidelijk zichtbaar moet zijn geweest voor Russische piloten, en ook op satellietbeelden.

Lagere schatting

Toch werd het gebouw door Russische bommen getroffen, waardoor het dak en grote delen van de twee hoofdmuren instortten. Op het moment van de aanval waren er honderden mensen in het gebouw. Amnesty denkt dat er minstens twaalf, maar waarschijnlijk veel meer mensen gedood werden. Vele anderen raakten gewond. Het geschatte aantal slachtoffers is wel lager dan oorspronkelijk werd gedacht, omdat veel mensen in de twee dagen voor de aanval het gebouw hadden verlaten. Ook hadden de meeste mensen die waren achtergebleven hun toevlucht gezocht in de kelder en andere ruimtes die bescherming boden tegen de ontploffing.

Ongeloof

Ooggetuige Gregory Golovniov vertelde aan Amnesty International: ‘Ik liep op straat in de richting van het theater. Ik hoorde het lawaai van het vliegtuig, maar besteedde er niet veel aandacht aan, omdat er toen de hele tijd vliegtuigen rondvlogen. Ik zag het dak van het gebouw ontploffen. Het sprong 20 meter de lucht in en stortte toen in. Vervolgens zag ik een heleboel rook en puin. Ik kon mijn ogen niet geloven, omdat het theater een schuilplaats was. Er stond twee keer groot “kinderen” op.’

Zijn vaders hand

Yehven Hrebenstskii vond het lichaam van zijn vader in de concertzaal. ‘Er waren veel gewonde mensen,’ verteld hij aan de Amnesty-onderzoekers. ‘Politie probeerde mensen uit het puin te trekken. Ik zag een bekende hand. Je kent de handen van de mensen die je lief zijn. Mijn vaders lichaam zat onder het bloed en zijn lichaam was bedekt met bakstenen. Ik wilde niet dat mijn moeder het zag.’ Veel andere getuigen vertelden dat ze bebloede lichamen en afgerukte lichaamsdelen hadden gezien.

Schending van het oorlogsrecht

Volgens het internationaal humanitair recht of oorlogsrecht is het verboden om burgerdoelen of burgers aan te vallen. Voordat een leger aanvalt moet het er zeker van zijn dat er geen burgerdoelen geraakt worden. Geen van de vele getuigen die Amnesty sprak gaven informatie die erop duidt dat het Oekraïense leger het theater in Marioepol gebruikte als militaire basis, wapenopslagplaats of uitvalsbasis.

Lees het rapport ‘Children’: The Attack on the Donetsk Regional Academic Drama Theatre in Mariupol, Ukraine.