Amnesty en actiegroep geven advies bij wetsvoorstel seksuele misdrijven

Amnesty International en een actiegroep van vrouwen die een verkrachting hebben meegemaakt hebben hun advies gepubliceerd bij het nieuwe wetsvoorstel seksuele misdrijven. Beide vinden het voorstel van minister Grapperhaus veelbelovend. Wel stellen zij nog enkele kritische vragen over de strafmaxima, verjaringstermijnen en de invulling van de verschillende verkrachtingsvarianten.

Verkrachting is een mensenrechtenschending en het komt op grote schaal voor in Nederland. Uit onderzoek van I&O Research in opdracht van Amnesty International, blijkt dat 19 procent van de vrouwen heeft meegemaakt dat iemand hun lichaam binnendrong zonder hun instemming, en 3 procent van de mannen. Op dit moment is volgens de Nederlandse strafwet verkrachting pas strafbaar als dwang bewezen kan worden. Dat terwijl volgens internationale mensenrechtenverdragen, zoals het Verdrag van Istanbul, niet dwang maar het ontbreken van instemming (consent) centraal zou moeten staan in wetgeving. De Nederlandse wetgeving moet dus nodig worden aangepast.

Minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid publiceerde daarvoor een wetsvoorstel waarin alle vormen van onvrijwillige seks strafbaar worden gesteld als verkrachting. Hij vroeg burgers en maatschappelijke organisaties op zijn voorstel te reageren.

Amnesty’s reactie op het wetsvoorstel

Martine Goeman (programmaleider Gender en Mensenrechten bij Amnesty): ‘Dat de minister alle vormen van onvrijwillige seks strafbaar wil stellen als verkrachting is een doorbraak voor vrouwenrechten en mensenrechten omdat de lichamelijke integriteit en seksuele autonomie voorop worden gesteld. Dat is een duidelijke verbetering ten opzichte van een eerder voorstel van de minister waarin nog een verschil werd gemaakt tussen verkrachting en “seksuele interactie tegen de wil”, waarvoor de helft van de strafmaat zou gelden. We zijn erg trots op alle activisten die binnen de #LetsTalkAboutYES-campagne voor deze wijziging hebben gestreden en zijn blij dat de minister naar hen heeft geluisterd.’

Wel heeft Amnesty nog enkele vragen bij het wetsvoorstel. Zo is er in het wetsvoorstel sprake van drie varianten van verkrachting, die van elkaar verschillen in strafmaat en verjaringstermijn. Amnesty vraagt zich af waar de minister die grote verschillen in strafmaat en verjaringstermijn op baseert.

Daarnaast pleit Amnesty ervoor om te verduidelijken dat er geen sprake was van nalatigheid maar van opzet bij de dader wanneer een slachtoffer bevriest van angst en zich daardoor niet meer kan verzetten. Niet bewegen, niet reageren of stil zijn, zijn duidelijke indicaties dat de persoon geen instemming geeft. Ook vragen we aandacht voor de wachttijden en achterstanden in verkrachtingszaken. We vragen de minister duidelijkheid te geven over de capaciteit die nodig is om deze achterstanden weg te werken.

Haast is geboden bij aanpassing van het wetsvoorstel. Goeman: ‘We pleiten voor een voortvarende behandeling van het wetsvoorstel door het ministerie en het parlement. Het verkrachtingsdelict moet zo snel mogelijk worden aangepast zodat het voor iedereen duidelijk is dat niet langer dwang centraal staat, maar het ontbreken van instemming. Daarmee krijgen de slachtoffers eindelijk erkenning en voldoet Nederland aan de verplichtingen die voorvloeien uit internationale mensenrechten.’

Krachtige stem van de actiegroep

Amnesty beveelt het iedereen aan om ook de reactie van de actiegroep van vrouwen die een verkrachting hebben meegemaakt te lezen. Deze vrouwen weten als geen ander tegen welke barrières je aanloopt als slachtoffer. Zij weten hoe wetgeving en beleid moeten worden aangepast. De actiegroep doet de oproep om geen verjaringstermijnen te hanteren bij een verkrachting.

Legien van de actiegroep zegt hierover: ‘Door persoonlijke omstandigheden en een onverwerkt trauma kan het echt jaren duren voordat een slachtoffer over seksueel geweld praat, laat staan om hulp vraagt en/of aangifte doet. In mijn geval bijna 20 jaar. Een vriendin van mij zelfs 36 jaar. Het doen van aangifte is een mijlpaal geweest in mijn verwerkingsproces. De huidige verjaringstermijnen belemmeren deze kans op onder andere levensgeluk en verbetering van de arbeidsproductiviteit.’

Ook pleit de actiegroep voor meer duidelijkheid over welke variant van toepassing is als een slachtoffer bevriest van angst. Ze vragen daarnaast opheldering over de verschillende strafmaxima en geven aanvullende adviezen over onder andere de implementatie van de wet.

‘Een verkrachting is een inbraak. Bij de ene inbraak werd er binnengevallen met een koevoet, en bij de ander was de deur niet goed op slot. Vooralsnog: géén uitnodiging tot inbraak. Wordt een inbraak niet ook altijd gelabeld als inbraak?’ L., lid van de actiegroep.

Zelf slachtoffer?

Ben jij slachtoffer van seksueel geweld en zoek je hulp? Kijk dan op www.centrumseksueelgeweld.nl of www.watkanmijhelpen.nl of bel met het Centrum Seksueel Geweld op: 0800 0188.