Al vijf jaar lang een lege stoel
Vijf jaar geleden werd de Nobelprijs voor de Vrede uitgereikt aan een lege stoel. De echte winnaar, de Chinese dissident Liu Xiaobo, was niet in staat de prijs in ontvangst te nemen. Hij had in 2009 een gevangenisstraf van elf jaar gekregen wegens ‘ondermijning van de staat’. Liu’s lege stoel staat inmiddels symbool voor duizenden andere Chinezen die vanwege hun werk voor de mensenrechten het zwijgen wordt opgelegd. Als het aan de Chinese regering ligt, blijft de stoel nog lange tijd leeg.
Door de webredactie
Liu Xiaobo kreeg de Nobelprijs ‘vanwege zijn lange en vreedzame strijd voor fundamentele mensenrechten in China’. De toekenning vormde blijkbaar zo’n bedreiging dat de Chinese autoriteiten druk uitoefenden op het Nobelcomité om de prijs niet toe te kennen en buitenlandse ambassades onder druk zetten om niet naar de ceremonie te komen. Liu Xia, Liu Xiaobo’s echtgenote, wordt tot vandaag de dag onder huisarrest geplaatst. Alle mogelijke kandidaten die de prijs voor Liu in ontvangst hadden kunnen nemen, kregen een uitreisverbod.
De Communistische Partij hield vorig jaar een bijeenkomst die volledig was gewijd aan de toekomst van de Chinese rechtsstaat. Maar de toenemende repressie in het land staat hiermee in schril contrast.
Klopjacht op advocaten
Afgelopen juli werden meer dan 245 mensenrechtenadvocaten het doelwit van grootschalige politieacties. Dertig van hen zitten nog steeds vast in (geheime) detentie of zijn vermist.
Een van de gevangen advocaten is Wang Yu. Zij durfde het aan om prominente mensenrechtenzaken op zich te nemen. Zo verdedigde ze Cao Shunli, een mensenrechtenadvocaat die vorig jaar in een politiecel overleed, en de prominente Oeigoerse wetenschapper Ilham Tohti, die levenslang kreeg voor ‘separatisme’.
Geheime detentie
Wang Yu was de eerste advocate die tijdens de klopjacht van afgelopen juli werd opgepakt. Sindsdien wordt ze op een onbekende plaats vastgehouden. Volgens de Chinese wet mag de politie een verdachte tot zes maanden vasthouden buiten het formele detentiesysteem. Ze mogen geen contact hebben met familie of met hun advocaat.
Het is onmogelijk om erachter te komen onder welke omstandigheden Wang Yu wordt vastgehouden. Maar uit eerdere zaken waarbij mensen in geheime detentie zaten, blijkt dat ze vaak slachtoffer worden van marteling tijdens uitvoerige verhoren. Zo werd in 2011 de mensenrechtenadvocaat Liu Shihui 108 dagen lang vastgehouden op een geheime locatie. In die periode is hij vijf dagen non-stop ondervraagd totdat hij instortte van uitputting.
Criminelen en staatsvijanden
Mensenrechtenadvocaten worden in de Chinese staatsmedia regelmatig afgeschilderd als criminelen of staatsvijanden. Ook worden ze gedwongen op nationale televisie bekentenissen af te leggen. Drie collega’s die voor hetzelfde advocatenkantoor werkten als Wang Yu, ‘bekenden’ op 12 juli op televisie hoe ze betaalde protesten organiseerden en online geruchten verspreidden om beslissingen van de rechtbank in gevoelige rechtszaken te beïnvloeden.
‘China’s eeuwenlange inquisitie’
Het is de vraag of en hoe president Xi Jinping daadwerkelijk wil werken aan de opbouw van een Chinese rechtsstaat. Het is van belang dat overheden, waaronder de Nederlandse, instellingen als de VN en organisaties als Amnesty Xi Jinping aan zijn eigen uitspraken en voornemens houden. Ook tijdens de komende Nederlandse handelsmissie en het staatsbezoek. Liu Xiaobo sprak in zijn slotverklaring voorafgaand aan zijn veroordeling in 2009 de volgende vurige wens uit: ‘Ik hoop dat ik het allerlaatste individu zal zijn dat wordt onderdrukt in China’s eeuwenlange inquisitie en dat na mij niemand meer om zijn woorden zal worden gestraft.’
- Kom in actie! Roep de Chinese autoriteiten op bekend te maken waar de vermiste advocaten zijn en alle mensenrechtenadvocaten die vastzitten omdat ze opkwamen voor de mensenrechten vrij te laten.
- Schrijf een brief voor de vrijlating van mensenrechtenactivist Su Changlan.
