Afghanistan: weinig vluchtroutes voor hen die represailles van de Taliban vrezen
Bijna twee maanden na het einde van de evacuatie van Afghanen uit Kabul, worden de achterblijvers geconfronteerd met enorme hindernissen om veiligheid buiten Afghanistan te zoeken. Dat zegt Amnesty International in een vandaag verschenen briefing.
In de briefing beschrijft Amnesty hoe buurlanden hun grenzen hebben gesloten voor Afghanen zonder reisdocumenten. Velen hebben daardoor geen andere keuze dan op illegale wijze het land te verlaten. Het internationaal recht verplicht landen bescherming te bieden aan mensen die op deze manier op hun grondgebied aankomen. Desondanks onderwerpen landen in zowel Europa als Centraal-Azië Afghanen aan illegale pushbacks, detentie en deportatie.
Landen moeten hun verplichtingen nakomen
Amnesty roept alle landen op om hun verplichting na te komen om mensen te beschermen die het risico lopen op ernstige mensenrechtenschendingen. Die landen moeten er onmiddellijk mee stoppen mensen naar Afghanistan terug te sturen of uit te zetten. Ook moeten zij Afghanen toegang garanderen tot eerlijke asielprocedures. Daarnaast moeten zij dringend stappen ondernemen om een veilige doorgang te verzekeren voor Afghanen die het doelwit van de Taliban dreigen te worden. Onder meer door de vereisten voor reisdocumentatie te minimaliseren en humanitaire visa aan te bieden aan degenen die het meeste risico lopen.
Proberen Afghanistan te verlaten, is als een hindernisbaan. Sinds de Taliban de macht overnamen, is het bijna onmogelijk om reisdocumenten te krijgen. Veel Afghanen zijn daardoor gedwongen het land illegaal te verlaten. Zij komen terecht in geïmproviseerde kampen in grensgebieden, of worden vastgehouden terwijl ze wachten op deportatie naar een onzeker lot.
Grenzen buurlanden gesloten
Pakistan, Oezbekistan, Iran, Tadzjikistan en Turkmenistan hebben hun grenzen gesloten voor Afghanen die zonder documenten reizen. Dit terwijl terugkerende mensen het risico lopen op ernstige mensenrechtenschendingen door de Taliban. Volgens cijfers van de Internationale Organisatie voor Migratie zetten de Iraanse autoriteiten tussen 27 augustus en 9 september 58.279 Afghanen zonder papieren uit. Oezbekistan zei op 20 augustus dat het 150 mensen had teruggestuurd naar Afghanistan, op basis van een overeenkomst met de Taliban.
Pushbacks in Europa
Niet alleen buurlanden van Afghanistan zijn verplicht om de grenzen open te houden voor vluchtelingen en mensen niet terug te sturen naar een land waar zij vervolging vrezen. En er mag geen onderscheid gemaakt worden tussen legaal en illegaal vertrek.
Desondanks zijn landen als Bulgarije, Kroatië en Griekenland doorgegaan met pushbacks van Afghanen. Polen voerde nieuwe beperkingen in die het voor mensen die illegaal de grens oversteken onmogelijk maakt om asiel aan te vragen in dat land.
Een groep van 32 Afghanen zit sinds 19 augustus vast aan de Pools-Belarussische grens, nadat ze vanuit Polen naar Belarus waren overgebracht in een vermoedelijke pushback. Hun beschermingsbehoeftes waren op geen enkele manier individueel beoordeeld. Poolse en Belarussische grenswachten houden de groep vast in een kleine strook land aan de grens. Zij hebben geen onderdak, schoon water, voedsel of toegang tot gezondheidszorg.
Ondertussen kondigden de Turkse autoriteiten in juli 2021 de uitbreiding van een muur aan de grens met Iran aan. En Turkije gaat door met het oppakken van Afghanen zonder papieren ter voorbereiding op deportatie.
Levens aan een zijden draadje
De mensenrechtensituatie in Afghanistan verslechtert. Landen moeten onmiddellijk maatregelen nemen zodat mensen het land kunnen verlaten. Met name vrouwelijke activisten, mensenrechtenverdedigers, journalisten en mensen uit gemarginaliseerde etnische of religieuze minderheden. Ze moeten Afghanen bescherming bieden en landen in de regio ondersteunen om de rechten van Afghanen die daarheen reizen te garanderen.
De levens van duizenden vrouwen en mannen die zich in hun land hebben ingezet voor de bevordering en verdediging van mensenrechten, gendergelijkheid, de rechtsstaat en democratische vrijheden hangen nu aan een zijden draadje. De wereld mag Afghanistan niet in de steek laten op dit kritieke moment. We hebben een gezamenlijke internationale inspanning nodig om Afghanen in veiligheid te brengen.
