Wilt u meer of minder mensenrechten? Een vergelijking van verkiezingsprogramma’s
Wie de passages over mensenrechten bekijkt in de verkiezingsprogramma’s van de twaalf belangrijkste politieke partijen, kan niet anders dan concluderen dat de verschillen tussen links en rechts nog altijd groot zijn. Een overzicht van de belangrijkste punten.
Vluchtelingen
Geen mensenrechtenthema krijgt zoveel aandacht in de verkiezingsprogramma’s als asielzoekers. Het onderwerp speelt een veel grotere rol dan bij de verkiezingen van 2012. Dat is niet alleen het gevolg van de hoeveelheid vluchtelingen die naar Nederland zijn gekomen‚ maar ook van de gunstige peilingen voor de partij die haar programma deze keer tot één A4-tje beperkte: de PVV.
Vooral de VVD en het CDA voelen de hete adem van Geert Wilders (‘nul asielzoekers erbij en geen migranten meer uit islamitische landen’) in hun nek en pleiten voor een streng asielbeleid. Zo wil het CDA dat elke oorlogsvluchteling ‘vanaf het begin eerlijk en duidelijk te horen krijgt dat het verblijf hier tijdelijk is’‚ en verwacht de VVD ‘het gevoel van veiligheid in onze straten’ te kunnen vergroten door minder vluchtelingen toe te laten. Als het aan de liberalen ligt‚ brengen fregatten migranten die ze op zee aantreffen ‘terug naar de kust’ in plaats van naar Europa. Ook de PvdA en ChristenUnie benadrukken dat de opvangcapaciteit van Nederland voor vluchtelingen beperkt is. De nadruk ligt bij veel partijen op opvang in de regio.
De mate waarin ze vervolgens vluchtelingen in Nederland en de EU willen toelaten‚ varieert. Zo wil de VVD ‘geen asielaanvragen meer in Europa’‚ terwijl de ChristenUnie pleit voor een ruimhartig uitnodigingsbeleid voor kwetsbare vluchtelingen uit de regio‚ ‘zoals religieuze minderheden en LHBT’ers’.
Hoewel de SP in haar conceptprogramma nog stelde ‘dat wij niet iedereen kunnen opvangen’ en daarom pleitte voor meer opvang in de regio‚ schrijft de partij in het definitieve programma dat ‘de opvang in de regio’s rond conflicten uit zijn voegen barst’. Het CDA wil wél meer opvang in de regio en pleit daarom voor een aanpassing van het VN-Vluchtelingenverdrag. GroenLinks vindt daarentegen dat het verdrag betere naleving verdient en ook de PvdA staat ‘pal’ voor het verdrag – ook al sloot Rutte II een vluchtelingendeal met Turkije die volgens de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR een inbreuk was op datzelfde verdrag. Deze Turkije-deal‚ die vorig jaar nog door vrijwel alle oppositiepartijen fel werd bekritiseerd‚ wordt overigens nauwelijks genoemd in de verkiezingsprogramma’s. Alleen de Partij voor de Dieren schrijft dat de overeenkomst moet worden opgezegd.
De SP past het adagium ‘eerlijk delen’ toe op de verdeling van vluchtelingen over Nederland: niet alleen in de armere wijken‚ ook in rijkere gemeenten moet voldoende opvang worden aangeboden.
Terrorismebestrijding en privacy
Bij terrorismebestrijding staat voor VVD en CDA de veiligheid voorop‚ ook als grondrechten als privacy en vrijheid van vereniging daardoor in het gedrang komen. De partijen willen ruimere bevoegdheden voor veiligheidsdiensten‚ politie en justitie. Als het aan het CDA ligt‚ kunnen verdachten worden gedwongen hun wachtwoord af te geven‚ zodat de politie hun versleutelde bestanden kan bekijken. Ook willen CDA en VVD dat er meer mogelijkheden komen om extremistische organisaties aan te pakken. Zo wil de VVD ‘religieuze genootschappen die de democratie ondermijnen’ kunnen verbieden. Het CDA gaat nog verder en bepleit niet alleen een verbod op ‘antidemocratische organisaties’‚ maar ook op de financiering van moskeeën en islamitische organisaties door buitenlandse overheden. D66 wil niet zover gaan‚ maar pleit wel voor ‘verplichte transparantie van religieuze instellingen over hun financieringsbronnen’.
De linkse partijen en D66 hechten meer belang aan privacy en vinden dat de overheid en het bedrijfsleven meer informatie moeten verstrekken over de gegevens die zij van burgers verzamelen. Met name D66 besteedt uitgebreid aandacht aan digitale burgerrechten. De partij wil dat Nederland vooroploopt bij het veilig houden van internet. Dat betekent onder meer dat de politie geen gebruik mag maken van ‘onbekende veiligheidslekken’ om verdachten te hacken. ‘Dat zou de politie een motief geven om het internet te verzwakken‚ een kant die we niet op moeten’‚ aldus de partij die vindt dat de overheid dergelijke lekken moet melden bij de software-makers. D66‚ Groen- Links en SP keren zich tegen het gebruik van een ‘sleepnet’ bij de veiligheidsdiensten om grootschalig communicatie af te tappen. Het heeft niet voorkomen dat de Tweede Kamer in februari de nieuwe wet op de veiligheidsdiensten aannam‚ die zo’n sleepnet mogelijk maakt. Gelukkig is er nog zoiets als encryptie‚ zullen ze bij D66 denken‚ ‘het briefgeheim van de 21ste eeuw’‚ aldus haar programma.
Discriminatie
De PVV wil radicale moslims preventief opsluiten en ‘alle moskeeën en islamitische scholen dicht’. Daarnaast wil de partij een verbod op hoofddoekjes in publieke functies en een Koranverbod. Voor de VVD gaan dergelijke maatregelen te ver. De partij wil geen gedachtenpolitie‚ ‘hoe intens we het ook met sommige mensen oneens kunnen zijn’. Wel is de VVD als vanouds alert op misbruik van sociale voorzieningen. Daarom bepleiten de liberalen het afpakken van uitkeringen van jihadgangers ‘om aanslagen te voorkomen’. Bovendien is de VVD voor een ‘algeheel verbod op gezichtsbedekkende kleding in het openbaar’. De ChristenUnie wil een dergelijk verbod beperken tot ‘overheidsinstellingen‚ het onderwijs en het openbaar vervoer’.
GroenLinks pleit voor een ‘hogere strafmaat voor discriminerend geweld‚ bedreigingen en intimidatie’. De partij wil dat de politie behalve antisemitisme ook moslimdiscriminatie apart gaat registreren. Datzelfde geldt voor geweld tegen lhbt’ers. De SP wil dat Nederland vaart maakt met de uitvoering van het VN-Gehandicaptenverdrag. 50Plus‚ ten slotte‚ wil leeftijdsdiscriminatie ‘uit alle wet- en regelgeving schrappen’.
Etnisch profileren en politie
Waar het staande houden van een Surinaams-Nederlandse rapper‚ omdat hij in een dure auto reed‚ al niet toe kan leiden… Terwijl etnisch profileren door de politie in 2012 nog in geen enkel verkie – zingsprogramma voorkwam‚ maken alle linkse partijen zich er nu zorgen over. Volgens D66 werkt die praktijk stigmatiserend en heeft het ‘geen bewezen invloed op de pakkans van eventuele daders’. Evenals GroenLinks wil de partij daarom dat de politie gaat bijhouden waarom iemand staande wordt gehouden. SP en PvdA verwachten dat scholing kan leiden tot afname van etnisch profileren. GroenLinks‚ SP‚ PvdA en ChristenUnie denken bovendien dat een diverser personeelsbestand bij de politie uitkomst kan bieden. Denk wil een ‘actieplan tegen etnisch profileren‚ politiegeweld en ongelijke rechtspraak’. CDA‚ VVD en SGP laten etnisch profileren links liggen in hun programma’s. Zij willen juist dat de politie meer bevoegdheden krijgt en minder snel als verdachte wordt aangemerkt bij het gebruik van geweld.
Buitenlandbeleid
De VVD is heel erg voor mensenrechten‚ zolang die maar ‘niet bepalen met welke landen we relaties onderhouden’. De aandacht voor mensenrechten in het buitenland blijft daarom beperkt in het programma. De partij maakt zich meer zorgen over de gevolgen van mensenrechtenverdragen voor Nederland. Want het is natuurlijk niet de bedoeling dat we hier de levenslange gevangenisstraf moeten afschaffen omdat we ooit een keer een verdrag hebben ondertekend dat zou gebieden dat ook een gevangene met levenslang het recht heeft dat zijn straf na verloop van tijd opnieuw wordt beoordeeld.
De linkse partijen nemen in hun programma’s juist hele waslijsten op aan maatregelen om de mensenrechten in het buitenland te bevorderen. Denk aan een stop op de export van wapens naar repressieve regimes die mensenrechten schenden of zich schuldig maken aan oorlogsmisdaden (PvdA en GroenLinks noemen daarbij expliciet Saudi-Arabië)‚ veel strengere regels voor de inzet van bewapende drones en meer steun voor vrouwen en lhbt’ers.
Ook pleiten de SP‚ GroenLinks en PvdA voor een Palestijnse staat en een stop op de bouw van Israëlische nederzettingen in de bezette gebieden. De SP wil Israël onder druk zetten door alle economische banden met de nederzettingen door te snijden.
