Nooit meer zo’n EU-Turkijedeal ten koste van mensenlevens

‘Slaap maar lekker in je mooie witte huis. Denk maar niet te veel aan al die verre kusten waar uw jongens zitten, eenzaam, ver van thuis. Denk vooral niet aan die zesenveertig doden, die vergissing laatst met dat bombardement.’ Mijn moeder draaide vaak protestmuziek, ik ben ermee opgegroeid.

In Welterusten, mijnheer de president zingt Boudewijn de Groot over de oorlog in Vietnam en de verantwoordelijkheid van de Amerikaanse president Johnson. Dit is een lied uit 1966, maar de tekst is nog steeds relevant. Bij elke oorlog of crisis zien we hetzelfde gebeuren: rijke landen uiten medeleven en verontwaardiging, maar versterken tegelijkertijd hun fort. De verantwoordelijkheid om mensen op de vlucht op te vangen schuiven ze graag af op landen als Turkije en Rwanda.

‘Denk maar niet aan al die mensen die verrekken, hoeveel vrouwen, hoeveel kinderen zijn vermoord’

In 2016 sloten 27 landen, waaronder Nederland, een deal met Turkije. In ruil voor een flinke zak geld en een stapel beloftes moest dit land een veilige haven worden voor vluchtelingen. Vóór het sluiten van de deal was namelijk al bekend dat Turkije geen veilig land was om naartoe te vluchten. Echt veilig werd het niet. Hierdoor zaten mensen vast op de Griekse eilanden waar de vluchtelingenkampen overvol raakten en er mensonterende situaties ontstonden. Maar: al deze mensen op de vlucht verstoorden tenminste niet de comfortabele levens van Europese politici.  

‘Denk maar niet aan al die mensen die verrekken, hoeveel vrouwen, hoeveel kinderen zijn vermoord. Droom maar dat u aan het langste eind zult trekken en geloof van al die tegenstand geen woord’, zingt De Groot. Ook nu wordt tegenstand niet geloofd. Samen met Stichting Bootvluchteling en Defence for Children stelde Amnesty de Nederlandse staat aansprakelijk voor de voorzienbare gevolgen van de EU-Turkijedeal.  

De overheid erkent haar verantwoordelijkheid niet, dus we stapten naar de rechter. We willen vooral dat er nooit meer een deal komt die ten koste gaat van mensenlevens. Het kabinet-Rutte II heeft de deal altijd als een succes gezien. Niet iedereen begrijpt onze stap naar de rechter. Sommige politici vinden dat we de lat veel te hoog leggen. Maar nieuwe vluchtelingendeals zijn al in de maak. Wij willen dat de mensenrechten leidend zijn in deze deals. Dáár ligt onze lat. Is dat nou te veel gevraagd?