Vier cultuurtips om de zomer door te komen
Vuurwapengekte
Spencer Ostrander reisde twee jaar door de VS om foto’s te maken van plekken waar schietpartijen hadden plaatsgevonden. Als de fotograaf arriveerde, was er al niets meer te zien van de gruwelijkheden. De lichamen waren meegenomen, de afzetlinten weggehaald, het bloed weggeschrobd. Ostranders foto’s zijn opgenomen in Bloedbadnatie, de nieuwe Paul Auster. De schrijver neemt in dit boeiende boek de voor buitenstaanders zo bizarre Amerikaanse liefde voor vuurwapens onder de loep. Auster schoot zelf op zijn 10e voor het eerst met een echt pistool, tijdens een zomerkamp waar schietlessen werden gegeven. Een heerlijk gevoel gaf het, schrijft hij ruim zestig jaar later. De gevolgen van de vuurwapengekte zijn ondertussen gruwelijk, stelt Auster vast. In de afgelopen 55 jaar zijn er anderhalf miljoen Amerikaanse levens door kogels verwoest. De oplossing ligt voor de hand: het vuurwapenbezit terugdringen. Alleen zo dring je de kans op ‘ongelukken’ terug. ‘Geef twintig jonge kinderen op een verjaardag een doosje lucifers, en de kans is groot dat het huis afbrandt nog voor de verjaardag is afgelopen.’
Minder waard dan een sigarettenpeuk
De Iraaks-Saoedische schrijver Abdulrahman Munif, die in 2004 op 71-jarige leeftijd overleed, gold in Saoedi-Arabië als een luis in de pels. In 1963 ontnamen de autoriteiten hem zijn staatsburgerschap vanwege zijn kritiek op de koninklijke familie. En vanwege zijn inzet voor sociale rechtvaardigheid – hij wees erop dat de oliewelvaart oneerlijk werd verdeeld – werden zijn boeken verboden. Tegelijkertijd geldt hij als een van de meest vooraanstaande Arabische schrijvers. Zijn meest geprezen werk, Ten oosten van de Middellandse Zee uit 1975, is nu in het Nederlands vertaald. Munif vertelt daarin het verhaal van Radjab, die verbannen is naar Frankrijk. Deze Radjab haalt herinneringen op aan zijn tijd als politiek gevangene in een niet nader genoemd Arabisch land, waar mensenlevens er niet toe doen. ‘Schrijven is het enige waardevolle wat we nog hebben. In ons land is de mens het minste van het minste, zelfs sigarettenpeuken zijn nog meer waard.’
Heksenjachten, toen en nu
Begin juni kwamen honderden vrouwen en een enkele man op verschillende plaatsen in Nederland samen om de slachtoffers van heksenjachten te herdenken en te vragen om een nationaal monument voor deze femicide. Voor wie meer wil weten over heksenvervolgingen is er de boeiende podcast Doing it right, Waal en wind van theaterduo Eva Marie de Waal en Sophie van Winden. Zij spreken met Steije Hofhuis, die promoveerde op heksenvervolgingen. Interessant: terwijl in Nederland vrijwel uitsluitend vrouwen werden vervolgd, belandden in andere Europese landen ook regelmatig mannen op de brandstapel. In Frankrijk was de verhouding man/vrouw zelfs fiftyfifty. Ook schrijver Nadine Ridder komt aan het woord, over de doorwerking van heksenvervolgingen in het heden. Denk aan ‘hempathie’, het fenomeen dat je je identificeert met mannen met macht. Die komen zo met veel meer weg dan anderen, terwijl machtige vrouwen nog altijd tegen vooroordelen moeten vechten: Sigrid Kaag wordt dag in dag uit uitgemaakt voor heks.
Schrobben zonder oordeel
Sandra Pankhurst, een trans vrouw, heeft een bewogen leven. Haar moeder stond haar na geboorte af, als kind werd ze mishandeld en als jongvolwassene werkte ze als sekswerker. Nu maakt ze woningen schoon nadat daar bijvoorbeeld een moord is gepleegd. Door dit werk heeft ze ernstige longklachten opgelopen. Dat lijken stuk voor stuk ingrediënten voor een loodzware documentaire, maar het tegendeel is het geval. Clean is een hoopgevende film over doorzettingsvermogen en empathie – eigenschappen die Pankhurst in overvloed heeft. Ook de medewerkers van haar succesvolle schoonmaakbedrijf blijken stuk voor stuk invoelende mensen. Met humor en zonder te oordelen ruimen ze de huizen op van verslaafden en hoarders. Ieder mens is maar twee ingrijpende gebeurtenissen verwijderd van een leven als dat van zijn cliënten, zegt een van de schoonmakers. Pankhurst probeert intussen duidelijkheid te krijgen over haar biologische moeder.
