Jakarta – Op de dag van Prabowo Subianto’s inauguratie zijn alle wegen voor het verkeer in het centrum van Jakarta afgezet. Het is oktober 2024. Vrolijke bandjes spelen op straat en uitgelaten groepen jongeren met Indonesische vlaggen lopen joelend door de hoofdstad. Als de 73-jarige nieuwe president met een honkbalpetje op uit een dak van een auto de massa begroet, zwaaien omstanders geëmotioneerd. ‘Leve president Prabowo!’, scanderen ze.
Mensenrechtenactivist Haris Azhar (49) blijft vandaag liever thuis. Want op hetzelfde plein waar nu het volksfeest plaatsvindt, leidde hij 25 jaar geleden als studentenleider de demonstraties tegen generaal Soeharto. Diens toenmalige schoonzoon Prabowo was er toen ook bij. Als commandant gaf hij zijn soldaten de opdracht studenten te ontvoeren en te martelen. Tien studenten worden nog altijd vermist. Hun families weten niet wat er met ze is gebeurd. Voor hen is Prabowo als president een klap in het gezicht.
Het zijn vooral de wat jongere kiezers van onder de 40 jaar, die iets meer dan de helft van de kiesgerechtigde bevolking uitmaken, die op Prabowo stemden. Zoals advocaat Budhi Satya Makmur (37). Vanuit een wolkenkrabber kijkt hij naar de stoet van Prabowo die beneden hem voorbijtrekt. Hij heeft geen tijd om feest te vieren. Als partner van een van de duurste advocatenkantoren van Jakarta werkt hij bijna dag en nacht. Hij is tevreden met Prabowo als de nieuwe sterke man van Indonesië. ‘Ik heb puur uit pragmatisch oogpunt op hem gestemd’, vertelt Budhi. ‘Prabowo wil van Indonesië de grootste economische wereldmacht maken.’
‘Ze beseffen nog niet dat ze een wolf in schaapskleding hebben binnengehaald’
Budhi kan zich als zoon van een alleenstaande moeder herinneren hoe ze jarenlang met veel moeite het geld bij elkaar schraapten. Zijn moeder stak zich voor zijn studie diep in de schulden. ‘Prabowo maakt mijn dromen waar’, zegt Budhi Satya Makmur. In de kelder staat zijn Mercedes en hij gaat regelmatig een weekend naar het toeristeneiland Bali. Die luxe wil hij graag behouden.
Vooruitgang
Niet alleen in de stad, maar ook op het platteland kozen jonge mensen massaal voor Prabowo. ‘Indonesië is een ingewikkeld land met diverse culturen en religies. Als legercommandant heeft Prabowo bewezen over sterke leiderschapskwaliteiten te beschikken’, vindt Azri Faisal Nabhan (34). Hij werkt voor de faculteit ‘Gemeenschapsdienst’ van de Gadjah Mada Universiteit in Yogyakarta, waar studenten in hun vrije tijd kinderen op het platteland helpen met hun huiswerk of werklozen ondersteunen bij het opzetten van een eigen bedrijf. ‘Ik kom uit een dorp, dichtbij, waar bijna de helft van de huishoudens naar buiten moet voor het toilet.’ Azri vindt, net als Budhi, dat Prabowo staat voor vooruitgang.
Lees ook:
‘Nederland, vergeet de bevolking van West-Papoea niet’
Mensenrechtenactivist Haris Azhar verwijt de jonge generatie materialisme en gebrek aan visie. ‘Ze beseffen nog niet dat ze een wolf in schaapskleding hebben binnengehaald.’ In het kantoor van de mensenrechtenorganisatie Kontras, die onderzoek doet naar vermiste activisten, wijst Haris Azhar naar de rood geschilderde muur waarop alle bloedbaden gepleegd door het leger onder generaal Soeharto (1967-1998) staan geschreven. ‘Er is nog nooit een militair veroordeeld voor mensenrechtenschendingen. Terwijl er tijdens de Indonesische bezetting van Oost-Timor [1975-1999, red.], waar Prabowo in de jaren tachtig als de hoogste militaire leider diende, 200 duizend mensen zijn vermoord’, zegt Azhar.
Met Prabowo als president vrezen mensenrechtenorganisaties dat geen slachtoffer ooit gerechtigheid krijgt. Toch was het de voormalige president Joko Widodo die de oud-generaal aan zijn verkiezingsoverwinning hielp. Onder Widodo maakte de economische groei in Indonesië een enorme sprong met 5 procent per jaar. ‘Voor de meeste Indonesiërs staat Widodo bekend als de beste president van Indonesië’, vertelt Azri Faisal Nabhan uit Yogyakarta. ‘We noemen hem de “Vader van de infrastructuur”. Hij heeft van Indonesië een echte economische wereldmacht gemaakt.’
Er ging geen week voorbij of Widodo opende ergens wel een nieuwe weg, haven of vliegveld. Hij liet zelfs een nieuwe hoofdstad in de jungle van Kalimantan bouwen. Maar waarom koos hij een militair tot opvolger, die bij eerdere verkiezingen ook nog eens zijn rivaal was? ‘Widodo wilde zijn macht niet opgeven en de grondwet staat een derde termijn niet toe. Hij wilde zijn economische nalatenschap veiligstellen en zag in Prabowo een geestverwant’, legt Haris Azhar uit.
Dansende opa
De ex-generaal had tot grote frustratie al twee keer de verkiezingen van Widodo verloren. Nu beloofde Widodo Prabowo het presidentschap op een presenteerblaadje. Op twee voorwaarden: dat hij Widodo’s economische beleid zou voortzetten en dat Widodo’s zoon Gibran Rakabuming Raka vicepresident werd. Daar moest dan wel even de kieswet voor veranderd worden. Gibran, die toen nog 37 jaar was, had nog niet de vereiste leeftijd van 40 jaar. Widodo’s zwager als de hoogste rechter van het Constitutionele Hof kon daar wel een mouw aan passen.
Op sociale media werd het imago van Prabowo ondertussen opgepoetst. Vooral de TikTok-filmpjes waarin Prabowo als een grappig dansende opa wordt opgevoerd naast de jeugdige knappe zoon van Widodo waren een doorslaand succes. Dankzij het filmpje stegen ze in de opiniepeilingen.
In weinig kritische tv-interviews mocht Prabowo ondertussen met een poes op schoot vertellen over zijn jeugd. ‘Prabowo is wel de zoon van een van de beste economen die Indonesië voortbracht’, hoorde je in de media daags na de interviews. Nooit eerder was er zoveel aandacht voor zijn familie. Zijn vader promoveerde als eerste Indonesiër aan de Erasmusuniversiteit in Rotterdam. Bij terugkeer diende hij als minister in zowel de regering van Soekarno als die van Soeharto. Zijn moeder kwam uit een christelijke familie. Van een generaal die in het verleden radicale moslims steunde, zette hij zichzelf tijdens zijn campagne neer als multireligieuze leider. Toen hij op Moederdag aan zijn moeders graf voor haar zong, smolten de harten van de Indonesiërs. Zijn jongere broer, een multimiljonair, introduceerde hem in de zakenwereld. Inmiddels is zijn eigen vermogen ook tot boven de 100 miljoen euro gegroeid. Als ex-generaal heeft hij duidelijk een afkeer van de democratie. In verschillende interviews noemt hij die vermoeiend, lastig en vervelend.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Wordt Vervolgd:
Haris Azhar voorspelt dan ook dat onder Prabowo het respect voor de mensenrechten nog verder zal afnemen. Hij zet daarmee het beleid van zijn voorganger voort. ‘Widodo draaide in zijn tweede termijn bijna alle democratische instituties de nek om. De mediawet is aangepast. Wie zich kritisch uitlaat over de president gaat de gevangenis in. Vakbonden en ngo’s kunnen zonder opgaaf van reden de opdracht krijgen hun kantoren te sluiten. Er ligt een wet klaar die de vleugels van de rechterlijke macht knipt.’
Azhar moet ook zelf uitkijken. Hij dreigde voor vier jaar naar de gevangenis te gaan, omdat hij de toenmalige minister Luhut Panjaitan, eveneens een hoge militair uit het Soeharto-tijdperk, ervan beschuldigde als aandeelhouder van de goudmijn Freeport in Papoea betrokken te zijn bij de militaire operaties in deze provincie. De rechter sprak Azhar vrij, maar, benadrukt Azhar: ‘Luhut is nu een belangrijke adviseur van Prabowo’.
Nog in de luiers
Ondertussen gaat het feestgedruis door. ‘Ik stemde op Prabowo omdat ik Gribran zo knap vind’, giechelt de 25-jarige Rizky. Ze heeft de 32 jaar durende dictatuur en de mensenrechtenschendingen onder generaal Soeharto niet meegemaakt. Het grootste deel van Prabowo’s aanhang is geboren na zijn val of liep toen nog in hun luiers. Bovendien past het niet in de Indonesische cultuur om terug te kijken, maar richt je je vooral op de toekomst.
Voor Haris Azhar is Prabowo’s presidentschap een zwarte bladzijde uit de Indonesische geschiedenis. Er zitten maar liefst negen hoge militairen in het nieuwe kabinet van president Prabowo. Van de jonge generatie verwacht hij niet zoveel. ‘De hedendaagse activist zit achter zijn computer en post zijn ongenoegen op sociale media. We vochten 25 jaar geleden op straat voor democratie. Wij gaven ons leven.’
