Onlangs werden de reisadviezen voor Sri Lanka en Turkije aangepast. Waarom?
Na de terreuraanslagen in april, waarbij ook Nederlandse slachtoffers vielen, kreeg Sri Lanka een negatief reisadvies. Daarmee kwam het in een rijtje te staan met landen als Irak, Eritrea en Afghanistan. Eind mei werd dit negatieve reisadvies afgezwakt omdat Sri Lanka voldoende veiligheidsmaatregelen had genomen. Er zijn nog steeds risico’s – onder meer terreurdreiging, criminaliteit en landmijnen. Wie toch wil gaan, wordt onder meer aangeraden om de Reisapp van Buitenlandse Zaken te downloaden. Als je daarin Sri Lanka favoriet maakt, ontvang je een pushbericht als het reisadvies verandert.
Half mei verscherpte BZ ook het reisadvies voor Turkije. Al langer wordt reizen naar Zuidoost-Turkije afgeraden vanwege het conflict tussen de Turkse regering en de Koerdische beweging PKK. Nu wijst het ministerie er ook op dat de autoriteiten telefoons en andere apparatuur van reizigers kunnen onderzoeken. Turkse Nederlanders kunnen bovendien worden vervolgd als ze zich bijvoorbeeld kritisch hebben uitgelaten over president Erdoğan. Ook kunnen ze zonder opgaaf van reden worden opgepakt of een uitreisverbod krijgen. Omdat Turkse Nederlanders door Turkije alleen als Turks worden gezien, komt het voor dat de Nederlandse ambassade niet wordt geïnformeerd over een arrestatie of geen hulp mag bieden.
Waarop baseert het ministerie zijn reisadviezen?
‘Bij het opstellen en bijhouden van onze reisadviezen gaan we niet over één nacht ijs’, legt Jan Willem Beaujean, directeur Consulaire Zaken, in april uit op de overheidswebsite nederlandwereldwijd.nl. ‘Het is een zorgvuldig proces en we baseren ons op informatie van onder andere onze ambassades, inlichtingendiensten, andere landen, lokale autoriteiten. Daarnaast moeten we snel kunnen zijn, want als daar aanleiding toe is moeten we het advies direct kunnen aanpassen.’
De reisadviezen houden rekening met onder meer criminaliteit, terreurdreiging, natuurgeweld, gezondheidsrisico’s en gewapende conflicten. Op dezelfde website benadrukt de overheid dat reisadviezen niet bindend zijn: ‘Het blijft de verantwoordelijkheid van uzelf en van de reisorganisatie om een reis wel of niet te laten doorgaan.’
Zou je bepaalde landen überhaupt moeten willen bezoeken?
De reisadviezen gaan alleen over de vraag of de situatie voor Nederlanders er veilig is. In hoeverre een land zijn eigen burgers onderdrukt, wordt niet meegewogen. Landen als China (alleen voor de regio Xinjiang gelden veiligheidsrisico’s), Hongarije, Marokko (alleen veiligheidsrisico’s in de grensstrook met Algerije) hebben geen negatief reisadvies, maar ook niet per se een fris regime. Moet je zulke landen principieel boycotten?
Turkije-deskundige Joost Lagendijk zou nu niet meer zo snel oproepen tot een vakantieboycot, maar eind jaren tachtig riep hij Nederlanders wel op Turkije niet te bezoeken. ‘Destijds vielen er dagelijks doden in de oorlog tussen de regering en de Koerdische beweging PKK’, zegt hij. ‘Ik had toen veel contact met Koerden en linkse intellectuelen die het land ontvlucht waren na de militaire coup van 1980. Zij steunden destijds mijn oproep. De oorlog was toen ook veel heftiger.’
Heeft een vakantieboycot zin?
Boycots tegen landen blijken soms een averechts effect te hebben. De armoede kan erdoor toenemen, waardoor vooral kwetsbare groepen worden getroffen. Bovendien, zo meent Joost Lagendijk, kan een vakantieboycot van Turkije ‘Erdoğans tegenstanders in de wielen rijden’. Aan de telefoon zegt hij: ‘De meeste toeristen bezoeken het zuiden en westen van Turkije. Dat zijn oppositiegebieden. In plaats van weg te blijven, kun je mensen daar beter steunen. Ik zou vakantiegangers eerder oproepen met de lokale bevolking in gesprek te gaan. Je zult zien dat de meeste burgers in die gebieden kritisch zijn op Erdoğan. Steek hun een hart onder de riem.’
Selectieve boycots, bijvoorbeeld van consumenten tegen bepaalde bedrijven, hebben vaak meer succes dan het principieel mijden van een heel land. Na de arrestatie van Rosa Parks, die eind 1955 in een bus weigerde op te staan voor een witte passagier, besloot de zwarte bevolking van Montgomery (Alabama) tot een busboycot, waardoor de busmaatschappij bijna failliet ging. Een jaar later verklaarde het Amerikaanse Hooggerechtshof de rassenscheiding in bussen ongrondwettelijk.
Ligt dat eigenlijk wel lekker in de zon, zo’n land dat het niet zo nauw neemt met mensenrechten?
Misschien niet. Tegelijkertijd: welk land heeft wel een zuiver blazoen? In hoeverre zat je lekker op een Franse camping nadat Parijs in 2015 de noodtoestand uitriep waardoor burgers willekeurig kunnen worden vastgezet? En kun je nog wel op een all inclusive-vakantie naar Griekenland waar vluchtelingen abominabel worden behandeld, op rondreis door de VS dat de doodstraf kent of backpacken in Australië dat een onmenselijk vluchtelingenbeleid heeft? Conclusie: ga rustig met vakantie. En denk intussen na over effectievere methodes om de wereld te verbeteren.
