Tweedeling

Mensen die om wat voor reden dan ook niet in het hokje man of vrouw passen: volgens onderzoek in de Verenigde Staten is dat zo’n 4 procent van de bevolking. 

Toen ik me ergens eind vorige eeuw voor mijn studie in de vraag verdiepte of de seksetweedeling achterhaald was, kreeg ik als het erover ging op feestjes vaak meewarige of geïrriteerde reacties. Sommige mensen hebben er moeite mee als je vraagtekens zet bij voor hen vaststaande zekerheden als de tweedeling der geslachten. Maar ik kwam overal voorbeelden tegen die deze zekerheid weerspraken; alleen al alle personen die zich anders identificeren dan het geslacht dat bij de geboorte is vastgesteld, of mensen die met mannelijke én vrouwelijke kenmerken worden geboren.   

Per cultuur verschilt het ook nogal hoe vaststaand de tweedeling is. In de Dominicaanse Republiek heb je de güevedoces: meisjes die in hun puberteit jongen worden (letterlijk ‘penis-op-je-12e’). In de jaren zeventig wees medisch onderzoek uit dat het ging om een erfelijke genetische afwijking die in bepaalde dorpen veel voorkomt. Maar vóór deze wetenschappelijke verklaring werd het door de bevolking gewoon geaccepteerd als iets dat nu eenmaal bestaat.   

Pakistan hoorde bij de eerste landen ter wereld waar je een X in je paspoort kon krijgen

En zo kennen India, Bangladesh en Pakistan het ‘derde geslacht’. En waar de Islamitische Republiek Pakistan niet bepaald bekendstaat als progressieve rechtsstaat, hoorde Pakistan wel bij de eerste landen ter wereld waar je een X in je paspoort kan krijgen. Lees op pagina 10 over de mensen die daarvoor hebben gevochten en nu vrezen voor afkalving van dat recht. Misschien opmerkelijk: de sharia-rechtbank wil niet de X in het paspoort afschaffen. Het gaat om de definitie van een trans persoon: die wordt alleen erkend na een volledige geslachtsveranderende operatie. Wat overigens in Nederland tot 2014 ook het geval was.