Stilte na de storm
Beeldreportage van Lorenzo Meloni (Magnum)
Als de mist van de oorlog is opgetrokken, is het even stil in een land. Noem het de stilte na de storm. Alles ligt in puin, de vijand is verdreven (of heeft zich in elk geval teruggetrokken), iedereen zwijgt uitgeput, en in de hoofden komt de vraag: wat nu? Wie is er nog? Wat is de schade? Hier en daar begint het gewone leven weer zijn gang te gaan, als kleine plukjes groen in een dor grasveld, maar boven alles zweven de grote vragen over de toekomst. Niks lijkt mogelijk, en alles lijkt mogelijk.
Precies dat korte, stille kantelmoment in de geschiedenis van een land heeft de Italiaanse Magnum-fotograaf Lorenzo Meloni het afgelopen jaar perfect weten te vatten tijdens zijn reizen door Syrië en Irak, door het voormalige ‘kalifaat’. IS is daar grotendeels verdreven (hoewel het nog lang niet is verslagen) en heel langzaam beginnen dagelijks terreur, geweld en vernieling iets van het verleden te worden. Je ziet het aan dat winkeltje voor die kapotgebombardeerde flats: het staat er niet meer tijdelijk, vluchtig, klaar om meteen weer weg te wezen, nee, de waren zijn netjes uitgestald en rechts staat zelfs een bord op de grond met de laatste aanbiedingen. Deze winkelier blijft. Kinderen passeren zonder een spoor van angst, een motorrijder heeft even iets gekocht en wandelt terug naar zijn motor. Een alledaags tafereel. Maar daarachter kijken de ruïnes toe met hun holle ogen.
In een sanatorium in Bagdad zit een getraumatiseerde vrouw met even lege ogen. Voor haar is er een opvangplek, maar een onzekere toekomst: gaat er adequaat voor haar gezorgd worden? Een meisje in een auto heeft een hoofdtooi met vlinders gekregen – een kleine nieuwe luxe die haar ouders zich konden veroorloven? Is zij getraumatiseerd? Heeft ze eigenlijk nog wel ouders? Twee jongens zoeken naar schroot om een centje te verdienen, want werk is er niet voor ze. Gaat dat ooit nog komen? Rond de kapotgeschoten watertoren in Syrië scharrelen weer schapen, maar wie bouwt die toren weer op? Wie gaat het nijpende watertekort in het land oplossen?
Deze foto’s tonen het prille begin van leven en hoop in een wanhopige omgeving. De gewone burgers willen weer verder, maar werken de hogere machten mee? Die vraag geldt natuurlijk ook voor het Westen: gaat dat bijdragen aan de wederopbouw, of vindt het het wel prima nu IS is ‘verslagen’?
Op een woning in Raqqa, de voormalige hoofdstad van het kalifaat, staan een rode driehoek en ‘clear’ geverfd: er liggen geen mijnen meer. Het huis is nu veilig, leeg en stil. Wie gaat het weer met leven vullen?
Lees ook het artikel in TIME.