See you in court

De Congolese oppositieleider Moïse Katumbi kreeg in juni drie jaar gevangenisstraf voor fraude. De cel hoeft hij voorlopig nog niet in omdat hij in mei ‘om medische redenen’ was vertrokken naar Groot-Brittannië.

Toch kan Joseph Kabila‚ de zittende president van Congo-Kinshasa‚ tevreden zijn. Door de veroordeling kan zijn belangrijkste tegenstander niet meer deelnemen aan de presidentsverkiezingen later dit jaar.

Politieke opponenten uitschakelen via rechtszaken: het is een oude en vaak doorzichtige truc van dictatoriale regimes. In de Sovjet- Unie kon iedereen die een onwelgevallige mening had verkondigd een celstraf krijgen op basis van het verbod op anti-Sovjetpropaganda.

Tegenwoordig opereren veel regimes schimmiger. Tegenstanders worden niet meer veroordeeld voor hun activisme‚ maar voor verzonnen misdrijven. Zo werd de Azerbeidzjaanse dissident Leyla Yunus in 2014 beschuldigd van ‘spionage’ voor buurland en aartsvijand Armenië. Zij zou de locatie hebben onthuld van een Azerbeidzjaanse snelweg. Dat die weg gewoon op Google Maps te vinden is‚ weerhield de rechtbank er niet van haar een lange celstraf te geven. Haar man Arif Yunus werd datzelfde jaar eveneens veroordeeld. Hij zou zogenaamd gefraudeerd hebben door geld van zijn vrouw over te boeken naar hun gezamenlijke rekening.

Het dissidentenechtpaar (dat vorig jaar vervroegd vrijkwam en inmiddels in Nederland woont) is al jaren een luis in de pels van het dictatoriale regime. Net als waarschijnlijk bij Katumbi zat achter hun veroordelingen een andere motivatie dan de officiële. Sommige medegevangenen van Leyla geloofden echter dat ze werkelijk een spion was en vielen haar daarom aan.

In Eritrea verdwijnen politieke tegenstanders van de éénpartijstaat vaak zónder proces achter de tralies. Maar wie in Nederland kritische stukken schrijft over het Afrikaanse land‚ kan wél een rechtszaak verwachten. Eerder dit jaar daagde een vooraanstaande aanhanger van het regime twee Volkskrant-journalisten en een Tilburgse wetenschapper voor de rechter. Hij beschuldigde hen van smaad en laster.

Volkskrant-hoofdredacteur Philip Remarque zegt dat zijn krant zich door deze rechtszaken niet laat intimideren en dat zijn journalisten zullen doorgaan zulke verhalen te maken. In Congo-Kinshasa‚ Azerbeidzjan of Eritrea zou Remarque alleen voor zo’n uitspraak al jarenlang in een cel kunnen verdwijnen. Gelukkig is er in Nederland een onafhankelijke rechter. Deze onderzocht alle beschuldigingen. En veegde ze van tafel.