Woestijnengelen worden ze genoemd: vrijwilligers die flessen water achterlaten voor mensen die via de zuidelijke grens Amerika proberen te bereiken. Maar migranten hulp bieden is verboden, leerde aardrijkskundeleraar Scott Warren.
‘Succes vrienden’, ‘houd vol!’, ‘geliefd’, staat op de waterflessen die hulpverleners op strategische plekken in het Amerikaans-Mexicaanse grensgebied achterlaten. Het zijn aanmoedigingen voor de migranten die, op hun reis over de grens en door de meedogenloze woestijn van Arizona, de uitputting vaak nabij zijn. Een slok water, een vriendelijk woord, een aanwijzing niet verdwaald te zijn: het kan het verschil zijn tussen leven en dood.
Slechte dag
Met zulke gebaren probeert grenshulpverlener Scott Warren (37) de omstandigheden van migranten te verzachten. Dat doet hij al jaren. Vanuit zijn woonplaats Ajo, Arizona, geeft hij water en informatie en wijst hij voorbijgangers op de gevaren van de route. Op een slechte dag knielt hij neer, neemt een moment van stilte en laat wat aarde door zijn vingers glijden als een symbolisch vaarwel naar een levenloos lichaam dat hij zojuist heeft gevonden. De gps-coördinaten van omgekomen migranten geeft hij via de hulporganisatie No Mas Muertas (Geen Doden Meer) door aan de lokale instanties.
Althans, zo zagen de vrije dagen van geograaf Warren eruit vóór 17 januari 2018. De dag dat een in een grote stofwolk naderende kolonne van de Amerikaanse grenspatrouille slecht nieuws kwam brengen. ’s Morgens gaat er nog een filmpje viral waarin is te zien hoe grensbewakers duizenden liters water voor migranten in de woestijn weggooien. ’s Avonds wordt Warren gearresteerd. De aanklacht: het bieden van humanitaire hulp aan twee mensen zonder papieren.
Waar collega-waterdroppers nog wegkwamen met een boete voor het vervuilen van een natuurgebied, ziet Warren twintig jaar cel tegen zich geëist. Niet alleen heeft hij twee jonge mannen uit Midden-Amerika water gegeven, hij heeft ook voedsel verstrekt, de blaren op hun voeten bekeken en ze een slaapplek geboden bij een humanitair hulpstation.
Is het strafbaar om humanitaire hulp te verlenen? Na de arrestatie zegt Amnesty zich zorgen te maken over het Amerikaanse beleid dat gericht lijkt op het criminaliseren van humanitaire hulp en noemt het de arrestatie een ‘aanval op de mensenrechten’.
Verlossende uitspraak
Tijdens het eerste proces, in de zomer van 2019, komt ook de Amerikaanse jury er niet uit en eindigt de stemming in een impasse. Pas in november volgt, na twee jaar onzekerheid, de verlossende uitspraak: Warren is onschuldig. Toch kan hij dan nog niet helemaal ontspannen. ‘Het is nog steeds zo vreemd en intens’, zegt hij tegen webzine The Intercept.
Als geograaf kan hij uren vertellen over de pracht van het landschap van Zuid-Arizona. De ongerepte schoonheid van de Sonora-woestijn, ‘waar nu een grote, dure muur in wordt gebouwd’. Want Arizona is ook het dodelijkste grensgebied van de VS. Bijna 40 procent van de ruim zevenduizend doden die de afgelopen twintig jaar vielen aan de grens met Mexico vielen hier, waar Warren werkt en woont.
Dat het Amerikaanse ministerie van Justitie erop gebrand was hem op te sluiten laat Warren niet los. Net zomin als het feit dat de twee jongens die hij hielp weer naar hun thuisland zijn gedeporteerd.
‘Ik heb nooit migranten geholpen zich te verstoppen’, zegt hij in zijn getuigenis in een filmpje voor DemocracyNow. ‘Mij gaat het om het redden van levens. Een daad van vriendelijkheid.’
