Robots
Of de Franse econoom nu wel of niet gelijk heeft‚ daarover is genoeg gezegd en geschreven. Interessant was dat alle deelnemers aan de discussie vrijwel uitsluitend naar inkomensongelijkheid binnen landen keken. Mondiale inkomensongelijkheid werd genegeerd‚ misschien omdat dat probleem te ingewikkeld is.
Toch merkwaardig in een tijd waarin het belang en de soevereiniteit van de natiestaat steeds twijfelachtiger wordt. Dat bijvoorbeeld minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken‚ PvdA) een tijd geleden met hartstocht waarschuwde voor een tsunami van Bulgaren en Roemenen had er alles mee te maken dat er nogal wat inkomensongelijkheid bestaat tussen Bulgarije en Roemenië enerzijds en Nederland anderzijds. Wie mondiale inkomensongelijkheid negeert zal ook arbeidsmigratie niet begrijpen‚ of hooguit kunnen duiden als een sprinkhanenplaag in mensengedaante.
Arbeid kost zoals bekend niet overal evenveel. Dat is de voornaamste reden dat bijvoorbeeld de textielindustrie vrijwel geheel uit Nederland is verdwenen. Het is goedkoper om spijkerbroeken en overhemden te laten maken in Roemenië‚ Marokko of Bangladesh. Natuurlijk is het ook van belang dat het in die landen betrekkelijk veilig is. Geen ondernemer gaat een spijkerbroekfabriek opzetten als hij weet dat die fabriek binnen een maand zal worden opgeblazen.
In veel lagelonenlanden is de welvaart gegroeid‚ juist doordat arbeid daar goedkoop is en internationale ondernemingen besluiten daar gebruik van te maken. Nederland is een van de beste plekken ter wereld waar je geboren kunt zijn‚ maar een laagopgeleide Nederlandse arbeider moet concurreren met arbeiders uit lagelonenlanden. Of die arbeiders nu naar Nederland komen of niet.
Daar komt bij dat wij weten dat meer en meer arbeid door machines zal worden overgenomen. Hoeveel is de vraag; ik twijfel er niet aan dat heel veel arbeid nog altijd door mensen zal worden gedaan. Misschien heb ik over 25 jaar spijt van deze uitspraak‚ maar ik denk dat niemand een Thaise massage door een machine wil laten doen.
De afgelopen maanden leek het alsof het grote probleem was dat vermogen meer rendement oplevert dan arbeid. De concentratie van rijkdom was het gevaar‚ zo leek het. Het grote probleem is echter dat veel arbeid aan het uitsterven is‚ vooral die arbeid waarvoor weinig scholing nodig is. In de jaren tachtig hoorde je: wij verliezen van de Japanners. Toen kwamen de Chinezen‚ de Indiërs‚ en de Brazilianen van wie we zouden verliezen. En nu dreigen we van machines te verliezen. Althans de laagopgeleide arbeider.
Wellicht heeft deze ontwikkeling ook onvoorziene en gunstige neveneffecten. Het volk ziet niet meer in de arbeidsmigrant de sprinkhaan‚ maar in de robot. Over enkele decennia klinkt aan de toog allicht de kreet: ‘Minder robots‚ minder.’
