Na negenhonderd dagen in de beruchte Tora-gevangenis is de Egyptisch-Palestijnse activist Ramy Shaath vrij en herenigd met zijn vrouw in Parijs.  

Het is midden in de nacht op 5 juli 2019 als gewapende en zwartgeklede mannen van de Egyptische veiligheidsdienst het huis binnenvallen van de Egyptisch-Palestijnse activist Ramy Shaath. Hij woont er samen met zijn Franse vrouw Céline Lebrun Shaath. ‘Zonder bevelschrift of enige uitleg namen ze hem mee’, schrijft zij op de site freeramyshaath.com die ze oprichtte om haar man vrij te krijgen. ‘Ze gaven me tien minuten om een tas in te pakken voordat ze me naar het vliegveld brachten, waar ik diezelfde nacht nog werd gedeporteerd naar Frankrijk.’ 

Tien dagen eerder, toen een Egyptisch oud-parlementslid werd gearresteerd, zei Ramy nog dat hij als een van de laatste activisten die ten tijde van de Arabische Lente in 2011 de protesten tegen Hosni Mubarak organiseerden, nog vrij was. Niet lang daarna was hij dus zelf aan de beurt, vertelt Lebrun aan Middle East Monitor. 

Shaath was een adviseur van de Palestijnse oud-president Yasser Arafat 

Haar man wordt door de Egyptische autoriteiten beschuldigd van het steunen van een terroristische organisatie. Hij zou banden hebben met de Moslimbroederschap, de partij die na de val van Mubarak aan de macht kwam in Egypte, maar in 2013 werd verdreven door Abdel Fattah al-Sisi, die sindsdien met ijzeren hand regeert. Het land telt tienduizenden politieke gevangenen, die in erbarmelijke omstandigheden vastzitten. De Tora-gevangenis, waar Shaath vast komt te zitten, is de meest beruchte. 

BDS-beweging

Shaath, geboren in 1971 in de Libanese hoofdstad Beiroet, is de zoon van een prominente Palestijnse politicus: Nabil Shaath, adviseur van de Palestijnse president Mahmoud Abbas. Aan het begin van de Libanese burgeroorlog in 1977 verhuist het gezin naar Caïro. En in de jaren negentig studeert Shaath aan Kings College in Londen, waarna hij adviseur wordt van de Palestijnse oud-president Yasser Arafat. Zo is hij onder andere betrokken bij onderhandelingen over een onafhankelijke Palestijnse staat. Als die mislukken, trekt hij zich terug uit de politiek. 

Jaren later sluit hij zich in Egypte aan bij de oppositie tegen dictator Mubarak, en in 2015 richt hij de Egyptische tak op van de BDS-beweging (Boycot, Divestment and Sanctions), die oproept tot verzet tegen de Israëlische bezetting. Zijn activisme wordt hem niet in dank afgenomen, nu Al-Sisi aan de macht is. Zo willen de Egyptische autoriteiten zijn paspoort niet verlengen, maar na een rechtszaak die Shaath wint, doen ze dat toch.  

Wapendeal

Hoewel Egypte en Israël van oorsprong vijanden zijn, heeft Al-Sisi de banden aangehaald. Pro-Palestijnse geluiden worden niet langer geaccepteerd, ziet zijn vrouw. De zaak van Shaath krijgt, vooral dankzij haar, veel internationale aandacht. Zo komen mensenrechtenorganisaties in actie – Amnesty noemt Shaath een gewetensgevangene. Ook bespreekt de Franse president Macron eind 2020 de detentie van Shaath met Al-Sisi. Terwijl Frankrijk een lucratieve wapendeal sluit met Egypte (ter waarde van zo’n 4 miljard euro), zegt Macron dat mensenrechten géén voorwaarde zijn voor de versterking van de relatie tussen Caïro en Parijs. 

Toch lijkt Egypte een blijk van goede wil te willen geven. Na negenhonderd dagen gevangenschap komt er eindelijk goed nieuws. Op 6 januari wordt Shaath vrijgelaten, op voorwaarde dat hij zijn Egyptische nationaliteit inlevert. Inmiddels is hij herenigd met zijn vrouw in Parijs. In een verklaring schrijft zijn familie ontzettend blij te zijn, maar: ‘Niemand zou moeten kiezen tussen vrijheid en zijn burgerschap.’  

Je salue la décision des autorités égyptiennes de remettre Ramy Shaath en liberté. Je partage le soulagement de son épouse Céline Le Brun, qu’il retrouve en France, avec qui nous n’avons rien lâché. Merci à tous ceux qui ont joué un rôle positif dans cette heureuse issue.

— Emmanuel Macron (@EmmanuelMacron) January 8, 2022

Help mee andere gevangenen vrij te schrijven: www.writeforrights.nl