Na drie jaar zonder reden vast te zitten, is prinses Basmah nu eindelijk vrij
Prinses Basmah sprak zich als enige van het Saudische koningshuis ooit uit voor vrouwenrechten. Ze is familie van kroonprins Bin Salman. Toch zat ze drie jaar vast.
Ze brengt haar boodschap met humor, stelligheid en charme. Over mannen: ‘die mogen wel meedoen, als wij dat willen’, in een speech voor een Amerikaanse vrouwenorganisatie. Over haar in 2012 verschenen boek The Fourth Way Law, waarin ze uiteenzet hoe ze een nieuwe maatschappij wereldwijd voor zich ziet, gestoeld op de vier pijlers veiligheid, vrijheid, gelijkheid en onderwijs: ‘Deze theorie is de enige oplossing, dus probeer haar gewoon maar te begrijpen’, met een lach, in gesprek met studenten in Oxford.
Prinses Basmah bint Saud bin Abdulaziz Al Saud (1964, Riyad) is de enige van de Saudi-Arabische koninklijke familie die zich hardmaakte voor vrouwenrechten. Ze is de jongste in een zeer patriarchaal systeem; dochter van de in 1964 afgezette koning Saud bin Abdul Aziz, die liefst 115 kinderen op de wereld zette.
Bloedvergieten overbodig
Ze is een zakenvrouw, mensenrechtenactivist en intellectueel die opriep tot hervormingen en een seculiere staat. En ze is prinses, al is het de vraag wat die status haar nou echt heeft gebracht. De redenen dat ze drie jaar met haar dochter – de filmmaker Souhoud Al Sharif – vastzat, zijn onbekend. De Saudische autoriteiten dienden nooit een aanklacht tegen haar in.
Prinses Basmah groeide op in Libanon met haar moeder, de Syrische Jamila bint Asad Ibrahim Marei. Ze studeerde Islamitisch Recht en Literatuur in Latakia in Syrië. Daarna had ze in Beiroet sociologie willen studeren, maar toen de oorlog in 1976 uitbrak vertrok ze samen met haar moeder naar Londen. Later studeerde ze aan de Universiteit van Lausanne in Zwitserland.
Ze bezocht vluchtelingenkampen in Syrië, Jordanië en Libanon en richtte een humanitaire organisatie op, The Lanterns. YouTube-filmpjes tonen Basmah in Sierra Leone en andere Afrikaanse landen, haar hoofdsluier standaard achteloos op het achterhoofd. Ze schreef over sociale kwesties voor verschillende media – vooral Arabische. En haar boek, zei ze, maakte ‘bloedvergieten en revolutie’ overbodig. Als haar theorie maar werd geïmplementeerd.
Tien kilo lichter
In haar woning in Jeddah werden Basmah en Souhoud in maart 2019 gearresteerd. Ze had toestemming voor een medische behandeling in Zwitserland, maar toen ze wilde vertrekken werd ze aangehouden en vastgezet in de gevangenis van Al-Ha’ir, ten zuiden van de hoofdstad Riyad. Mannen en vrouwen zitten er gevangen, inclusief tot voor kort de onlangs vrijgelaten Loujain al-Hathloul. Die zat er omdat ze auto had gereden. Basmah is overigens niet de enige opgesloten royal. Ook twee ooms van kroonprins Mohammed bin Salman zitten achter de tralies.
Op 6 januari kwamen moeder en dochter onverwacht vrij en inmiddels zijn ze weer thuis in Jeddah. Tien kilo lichter en ernstig verzwakt, schrijft haar advocaat Henri Estramant. Mede vanwege de ziekte van Crohn, een chronische darmontsteking bij Basmah. Hiervoor bestaat in Saudi-Arabische ziekenhuizen geen behandeling, dus hoopt ze op spoedige toestemming voor behandeling in Zwitserland. Die toestemming is na vrijlating uit de gevangenis opnieuw nodig.
Oud-Kamerlid Lilianne Ploumen (PvdA) stelde in april 2020 Kamervragen over de zaak van Basmah. Wat is gedaan door Nederland en binnen EU-verband om haar vrij te krijgen en om de situatie van vrouwenactivisten te verbeteren? Waarop de toenmalige minister Blok – weinig verrassend – antwoordde dat Nederland ‘stelselmatig, in bilaterale gesprekken op multilaterale fora aandacht vraagt voor mensenrechten, van die van vrouwen in het bijzonder’. Of dat bijdroeg aan haar bevrijding, is maar de vraag.
