Harderwijk
‘Op mijn 12e zei ik al dat ik vroeg het huis uit zou gaan. Concertpianiste worden. Dat was de droom. Harderwijk – ik kom er nog graag hoor, zeker nu mijn broer er zijn eerste restaurant heeft geopend – was te klein, te beperkt, maar misschien gold dat ook voor de ruimte die ik voelde in het leven binnen een gezin. Ik wilde meer op mezelf zijn, ergens waar ik mijn talent verder kon ontwikkelen. Ik ging eerst naar het conservatorium in Zwolle en later naar het conservatorium van Den Haag.
In die stad heb ik, tijdens een moeilijke periode van mijn leven, heel veel tijd op straat doorgebracht en dak- en thuisloze mensen leren kennen: wijze, gevoelige mannen en vrouwen bij wie je alleen maar jezelf kunt zijn omdat ze overal doorheen prikken. Bij hen heb ik gezien hoe waardevol het is iemand oprechte aandacht te geven. Ik heb geen kinderen – en ook geen kinderwens – maar wel een enorm moedergevoel; ik wil je laten voelen dat je gezien wordt, dat je ertoe doet.
Inmiddels heb ik een stichting opgericht die, heel laagdrempelig, muziekworkshops en concerten organiseert. Als je muziek maakt, ga je terug naar de essentie. Heel even geen zorgen over geld, of over een slaapplek voor de nacht. Alle ruis valt weg. Niks anders bestaat.’
Moskou
‘Door de oorlog in Oekraïne lijkt het bijna ongepast überhaupt nog iets aardigs over Rusland te zeggen… ik merk dat ik hier ook mee worstel, maar het zou raar zijn nu geen Rachmaninov meer te willen spelen omdat ’ie een Rus is, of te ontkennen dat ik enorm ben beïnvloed door de Russische pianocultuur.
Ik herinner me nog goed dat ik als kind een filmpje zag van Jevgeni Kissin die als 12-, 13-jarig jongetje in de grote zaal van het Conservatorium van Moskou het eerste pianoconcert van Chopin speelde. Die blik in zijn ogen! Het was alsof hij de hemel zichtbaar maakte met zijn spel. Ik ben meteen dat concert gaan instuderen. Te kunnen spelen zoals Kissin, dat was mijn ideaal.
‘Ik heb steeds meer behoefte aan zachtheid. Het leven is op zichzelf al hard genoeg’
Op mijn 15e werd ik uitgenodigd voor een optreden in Moskou. Ik heb daar door de straten gezworven, op de Novodevitsjibegraafplaats de graven van Prokofjev en Sjostakovitsj bezocht en in de cafeetjes gezeten waar componisten ooit samenkwamen en wodka dronken om de kou te bestrijden. De grote romantiek, de passie, het lijden: dat is de wereld waar ik “pianistisch” in ben opgegroeid.
Dat ik niet terug naar Rusland wil, heeft niet zozeer met de politiek te maken. Het is eerder de gedrevenheid, de discipline, maar vooral de hardheid die me is gaan tegenstaan. Ik geloof niet langer dat je per se moet lijden om kunst te kunnen scheppen. Ik heb juist steeds meer behoefte aan zachtheid. Het leven is op zichzelf al hard genoeg.’
Los Angeles
‘Ilse de Lange, die onderdeel uitmaakte van mijn managementteam, hoorde me spelen en zei: “Wat wil je nou echt?” Ik antwoordde dat ik zelf muziek wilde schrijven. “Heb je al iets geschreven?” Ik speelde een stuk voor haar en ze vroeg: “Mag ik dit naar Patrick sturen?” (Patrick Leonard, Amerikaans producer, met wie De Lange in 2006 het album The Great Escape had opgenomen, red.) Patricks reactie was: kan ze nu meteen naar Los Angeles komen? Ik zat vlak voor het master eindexamen, mijn docent zei: “Als je gaat, vergooi je al je kansen”, maar ik heb mijn koffers gepakt en ben naar Amerika gevlogen. Ik was op tijd terug voor het examen, slaagde summa cum laude, en ben daarna weer teruggegaan naar LA.
Al met al heb ik er zes jaar gezeten. Ik woonde op een berg, ver van de showbizz vandaan, in een creatieve hub waar ik allerlei fantastische muzikanten leerde kennen. Ik heb daar aan een album gewerkt dat ik heel graag de wereld in wilde sturen, schakelde diverse agentschappen in, maar ’t werd het bekende verhaal van grote woorden, heel veel beloftes en uiteindelijk: niemand die de telefoon nog opneemt. Ik ben teruggegaan naar Nederland waar mijn carrière meteen een vlucht nam. Ik mis veel aan Amerika: de vrijheid die ik toen voelde, het continue creëren en een goede nachtrust. Ik ben een ongelooflijk slechte slaper, maar daar slaap ik altijd goed. Bizar, maar waar.’
Auschwitz
‘Op mijn opa en mijn overgrootmoeder na is de hele familie Hond in Auschwitz en Sobibor vermoord. Mijn vader ging ieder gesprek over de oorlog uit de weg, maar ik had, van kinds af aan, de vreselijkste nachtmerries. Toen ik gevraagd werd de muziek te schrijven voor de theatervoorstelling van The Pianist, besloot ik een van de concentratiekampen te bezoeken waar mijn familieleden waren omgekomen. Een documentairemaker die van mijn plannen hoorde, vroeg of zij die reis mocht filmen*. Dat is goed, zei ik, maar ik wil wel graag dat mijn vader meegaat.
Mijn vader weigerde in eerste instantie, tot hij hoorde dat er een hele televisieploeg mee zou gaan, waardoor alles toch iets “afstandelijker” zou worden. Maar doordat we onze vlucht misten zaten we even later toch met een veel kleiner gezelschap – camera, geluid, regie, mijn vader en ik – in de auto richting Polen. Dat zorgde voor een intense en vertrouwde verbinding tussen ons allen.
Ontvang de Wordt Vervolgd Nieuwsbrief
Onderweg had mijn vader nog wrange grapjes gemaakt, dat wij als enigen van de familie Hond een retourtje Auschwitz hadden gekregen, maar eenmaal in het kamp gebeurde er iets wat zijn leven helemaal op zijn kop zou zetten. Het was alsof hij voor het eerst tot zich liet doordringen dat het zíjn opa, zíjn ooms en tantes, zíjn neefjes en nichtjes waren geweest die op deze plek aan hun einde waren gekomen. En ik begreep op dat moment dat ik al die tijd zijn verdriet, zijn angst bij me had gedragen… Het was superaangrijpend, maar ook bevrijdend; mijn vader draaide honderdtachtig graden om, was echt een andere man toen we, onder die beruchte poort door, weer naar buiten liepen. Hij is na onze reis van alles gaan uitzoeken, praat regelmatig over het verleden en ik heb bijna nooit meer zo’n nachtmerrie gehad.’
Op 4 oktober gaat de Nederlandse tour Dust Awakened by Dawn van start (meer info op irishond.nl).
* De film Het zwijgen van de familie Hond is hier terug te zien op NPO Start.
