Nieuw en nog beter
Na ‘9/11’ leverden Amerikaanse troepen duizenden terreurverdachten af in Amerikaanse militaire detentiecentra: Guantánamo Bay op Cuba is de bekendste‚ Abu Ghraib in Irak was de grootste. Er waren ook nog ten minste zeventien verhoorcentra op Amerikaanse marineschepen en in gevangenissen op geheime locaties in Egypte‚ Syrië en Ethiopië. President George W. Bush verklaarde de regels in de Conventies van Genève voor behandeling van krijgsgevangenen ongeldig voor Al Qaida-verdachten. Het enige wat telde‚ was van de gevangenen los te krijgen wat de volgende doelwitten van Al Qaida waren.
Tijdens de Koude Oorlog maakte de ene supermacht gewoon spionagesatellietfoto’s van de militaire installaties van de andere om snode bedoelingen te achterhalen. Maar leden van Al Qaida bewaren alle informatie in hun hoofd. In CIAverhoorcentra moesten de antwoorden uit die hoofden gewrongen‚ getrokken en geslagen worden. Maar dan wel zo dat de VS later niet konden worden aangeklaagd wegens martelen. De enhanced interrogation werd uitgevonden.
Enhanced betekent ‘versterkt’ of ‘vermeerderd’. ‘Vernieuwd en nu nóg beter’‚ zeggen reclamejongens. Waar beulen in minder beschaafde delen van de wereld nijptangen tevoorschijn halen en het bloed tegen de muren laten spatten‚ was er in de ‘verbeterde’ CIA-martelkelders juist zo weinig mogelijk bloed. En CIA-artsen keken mee.
‘Maak vechthonden los van de ketting en ze stormen op hun prooi af om die in stukken te scheuren’‚ rilde een hoge militair in Washington toen hij hoorde van de opschorting van ‘Genève’ en deenhancedmethode. Al snel zag de wereld op de beroemd geworden foto’s uit Abu Ghraib wat hij bedoelde: Iraakse gevangenen naakt op elkaar gestapeld‚ een gevangene met een puntmuts op zijn hoofd en elektriciteitsdraden aan vingers en geslachtsdelen vastgemaakt‚ Amerikaanse militairen ernaast‚ lachend en met opgestoken duimen.
Bij zo goed als elk verhoor was wel een bedrijfsarts aanwezig‚ staat in het in december vorig jaar gepubliceerde Senaatsrapport. Niet één dokter heeft ooit ingegrepen; soms gaven ze een slachtoffer na afloop een pilletje tegen de pijn.
Van top tot teen in het zwart gehuld‚ net als de folteraars‚ stonden de artsen erbij‚ te adviseren. Als ledematen opzwollen omdat gevangenen urenlang in één houding werden vastgeketend‚ raadden artsen aan de boeien wat losser te doen. Over een gevangene met een gebroken voet zeiden ze dat het beter was om hem op een krukje te laten zitten terwijl hij mishandeld werd. Artsen berekenden ook hoeveel vocht en objecten anaal in darmen konden worden ingebracht zonder fatale afloop en ze gaven dieetadviezen voorwaterboarding-klanten. Braaksel moest zo min mogelijk maagzuur bevatten.
De artsen konden hun medeplichtigheid aan foltering combineren met hun medische eed‚ omdat Amerika officieel niet folterde‚ maar ‘verbeterd’ verhoorde. Juristen‚ door de CIA speciaal ingehuurd‚ hadden precies uitgekiend waar de grens lag.
Hoewel president Barack Obama vóór zijn verkiezing nog zei dat de CIA-verhoren wel degelijk onder de internationale definities van marteling vielen‚ verzekerde hij CIA-medewerkers later dat ze niet zullen worden vervolgd. Nu het Senaatsrapport op tafel ligt‚ waarin wordt bevestigd dat deenhancedmethode wel degelijk marteling was‚ willen de juristen van destijds dezelfde verzekering.
Onder normale omstandigheden zouden ze nooit hebben meegedaan‚ zeggen ze nu. Ze wilden alleen maar het vaderland zo goed mogelijk dienen‚ in de tijd na ‘9/11’‚ toen iedereen ‘angstig’ en verward was‚ zoals president Obama het in december verwoordde.
Uit de redenering van die juristen volgt‚ dat steeds als ‘iedereen’ bang en in de war is‚ er gemarteld mag worden. Maar ze weten natuurlijk best dat het verbod op martelen onvoorwaardelijk kan en moet zijn‚ en dat ook moet blijven‚ hoe bang je ook bent.
