Update (5 december 2024): De staat Israël pleegt genocide in Gaza, toont Amnesty International aan in haar vandaag gepubliceerde onderzoeksrapport.
‘Voor een veilige zwangerschap en bevalling heb je rust nodig’, formuleert Rasha Al Moghani voorzichtig. Ze is kwaliteitsmanager voor Medical Aid for Palestinians, een Britse liefdadigheidsinstelling die actief is in Gaza, op de Westelijke Jordaanoever en in Libanon. Behalve een gebrek aan rust ontberen aanstaande moeders in Gaza zo ongeveer alles wat onmisbaar is om gezond een kind op de wereld te zetten. Van foliumzuur om afwijkingen bij de baby te voorkomen, tot navelklemmetjes, zeep en schoon water. Israël laat die spullen de grens niet over. ‘Dat is met opzet’, vult de Palestijnse arts, politicus en vredesactivist Mustafa Barghouti aan, ‘en het is onderdeel van de genocide.’
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie zijn er naar schatting 50 duizend zwangere vrouwen in Gaza. Hun lot was een van de thema’s tijdens een conferentie van het Gaza Health Initiative en KIT Institute, half september in Amsterdam. Rasha Al Moghani, die tot januari 2024 in Gaza woonde en werkte, was een van de sprekers. Ze vertelt over haar zwangere nicht, die toevalligerwijs op 7 oktober 2023 haar eerste afspraak bij de gynaecoloog had. Die ging niet door, vertelt Al Moghani. ‘Vanaf dat moment heeft ze zich voortdurend zorgen gemaakt. Zal er wel een arts zijn als ik moet bevallen? Is er een auto en benzine om naar het ziekenhuis te gaan? Is de weg begaanbaar? Wat als ik dan in een tent woon en daar moet bevallen? Hoe hygiënisch is dat, en heb ik dan wel privacy?’
Met 3-0 achter
Inmiddels is er geen enkele plek meer in Gaza waar een vrouw veilig een kind ter wereld kan brengen. ‘Ze staan bij de bevalling al met 3-0 achter’, zegt Irene de Vries, arts en adviseur moeder- en kindzorg bij het KIT Institute in Amsterdam, dat de conferentie mede-organiseerde en er onderdak aan bood. ‘Er is geen prenatale zorg. Complicaties worden te laat ontdekt. Er zijn veel vroeggeboortes door extreme stress. Bevallen kan niet in een hygiënische omgeving. Er is geen professionele begeleiding en er is een gebrek aan middelen en privacy. Keizersnedes worden uitgevoerd zonder verdoving. De neonatologie heeft gebrek aan alles, zelfs aan elektriciteit voor de couveuse of beademing.’
‘Keizersnedes worden uitgevoerd zonder verdoving, er is geen elektriciteit voor de couveuse’
Wat het extra schrijnend maakt, is dat de gezondheidszorg in Gaza vóór 7 oktober 2023 op orde was. ‘De moedersterfte daalde. Nu niet meer’, zegt Al Moghani. Barghouti, arts en medeoprichter van de politieke partij Palestijns Nationaal Initiatief, licht toe: ‘Ik was in Gaza tijdens eerdere oplaaiingen van Israëlisch geweld, in 2006, 2008, 2012 en 2014. Dat was afschuwelijk, maar de medische respons is altijd fantastisch geweest. Er waren goed opgeleide artsen en verpleegkundigen, en voldoende ziekenhuizen. Onvergelijkbaar met wat zich nu afspeelt. Vrijwel alle ziekenhuizen zijn gebombardeerd. Het systeem is kapot en kan zich niet herstellen tot er een staakt-het-vuren is.’
‘Door huisbezoeken aan vrouwen tijdens de zwangerschap en na de bevalling, werden vrouwen goed gemonitord’, vertelt gezondheidsadviseur De Vries van het KIT Institute. ‘Infecties, bloedverlies, een verkeerde ligging van de baby: vroedvrouwen rapporteerden dat ze er gevallen uit kunnen pikken die tot problemen hadden kunnen leiden. Dat hele systeem bestaat nu niet meer.’ Precieze statistieken zijn moeilijk te geven. Op een kleine, jonge bevolking van zo’n twee miljoen gaat het om te weinig zwangerschappen om statistisch goed te kunnen vergelijken met andere landen, laat staan om significante stijgingen of dalingen in moedersterfte aan te tonen.
Ontvang de Wordt Vervolgd Nieuwsbrief
Een van de weinigen die zich tijdens de conferentie politiek uitspreekt, is Barghouti: ‘69 procent van de slachtoffers is vrouw of kind. Hoe is dat geen opzet? De intentie is duidelijk. En ja, dat is onderdeel van de genocide.’ Over dat percentage heerst overigens onduidelijkheid: gebaseerd op een andere rekenmethode komen de VN nu op 52 procent vrouwen en kinderen uit.
Aanklacht
Bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag loopt de zaak die Zuid-Afrika tegen Israël aanspande wegens vermeende overtreding van de Genocideconventie. En in die conventie staat, in artikel II, expliciet dat het ‘opleggen van maatregelen om geboortes binnen de groep te voorkomen’ een genocidale daad is. In de documenten wordt onder andere Reem Alsalem aangehaald, de Speciale VN-Rapporteur over geweld tegen vrouwen en meisjes, die stelde: ‘De voortdurende aanval van Israël op de reproductieve rechten van Palestijnse vrouwen en hun pasgeboren kinderen is meedogenloos en bijzonder alarmerend.’
‘Het is Israël altijd om de Palestijnen gegaan’
Ook het feit dat Israël levensreddende hulp, waaronder medische kits voor een veilige en hygiënische bevalling, de Gazastrook niet binnenlaat, wordt aangehaald als relevant voor de aanklacht wegens genocide.
Tijdens de conferentie uiten artsen hun frustratie over het niet binnenlaten van medische hulp. De term dual use valt: Israël houdt medische hulpmiddelen tegen die volgens Israël ook voor militaire doeleinden kunnen worden gebruikt. Bevallingskits staan ook op die lijst, wegens een steriel verpakt schaartje om de navelstreng door te knippen. De ‘dual use’-lijst, klagen aanwezigen, verandert voortdurend. Benjamin Netanyahu zelf zei er tijdens een persconferentie in januari 2024 over: ‘Als we onze oorlogsdoelen willen bereiken, geven we minimale hulp.’
Genocideconventie
Gevraagd naar de Genocideconventie, zegt Irene de Vries van het KIT Institute dat die geen onderdeel is van haar werk en dat ze geen jurist is. ‘Onze expertise is de opbouw en versterking van gezondheidszorgsystemen.’ Ze denkt even na, en voegt toe: ‘Vanuit die expertise en ervaring zetten we ons in voor de noden en rechten van de bevolking van Gaza. Maar als kennisinstituut, met langdurige samenwerking met lokale partners, verzamelen we ook data en info. Data en kennisdeling zijn cruciaal voor advocacy.’
Of de bepalingen uit de Genocideconventie van toepassing zijn en op welke gronden Israël wel of niet veroordeeld wordt, zal het Internationaal Gerechtshof bepalen. Barghouti twijfelt er allang niet meer aan dat er genocide gaande is, dat de zwangeren en baby’s van Gaza doelbewuste slachtoffers zijn én dat die genocide al voor 7 oktober begon. Barghouti: ‘Het gaat Israël niet om Hamas, of vroeger om andere organisaties zoals de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO. Het is Israël altijd om de Palestijnen gegaan.’
