Na 20 maanden in ‘onmenselijk’ detentiecentrum is Alejandra Barrera vrij

Een goed verzorgd verblijf met een schoonheidssalon, buitenruimte, moestuintjes en fatsoenlijk eten: dat is zoals de instanties de omstandigheden in het Amerikaanse detentiecentrum Cibola County Correctional Center in New Mexico graag voorspiegelen op de persfoto’s. Maar Alejandra Barrera, een 44-jarige transgender-activist uit El Salvador, weet wel beter.

Twintig maanden lang bracht ze tussen de grijze muren van het detentiecentrum door. Een periode die volgens haar – en andere transgenders die asiel zoeken in de Verenigde Staten – wordt getekend door eenzame opsluiting en een schrijnend gebrek aan medische zorg voor mensen met hiv of psychische klachten.

Het is november 2017 als Alejandra en haar nichtje Zulay, twee transgender- en lhbti-activisten op de vlucht voor fysieke en seksuele bedreiging in El Salvador, eindelijk voet in Amerika zetten. De reis van hun thuisland naar New Mexico is gewelddadig en vol ontberingen verlopen en Alejandra is opgelucht als ze zich bij de Amerikaanse autoriteiten meldt met een asielverzoek.

Maar in plaats van bescherming bieden de autoriteiten haar een ritje naar het meermaals in opspraak geraakte Ciobalo-detentiecentrum. Daar zal Alejandra, ondanks haar vijf verzoeken tot voorwaardelijke vrijlating en internationale acties van mensenrechtenclubs, twintig maanden vast blijven zitten.

Speciale transgenderafdeling
De omstandigheden op de speciale transgenderafdeling beschrijven inzittenden in verschillende brieven aan het National Immigrant Justice Center (een organisatie die Alejanda en andere gedetineerde asielzoekers juridisch bijstaat) als onmenselijk. Volgens de vrouwen zijn de idyllische persfoto’s die de directie uit heeft gestuurd ver verwijderd van hun realiteit. Ze schrijven over eenzame opsluiting, gebrek aan medische zorg en medicijnen. ‘Er moet iets gebeuren’, staat in een van de brieven, ‘voordat er doden vallen.’

Ook Alejandra kampt tijdens haar opsluiting met gezondheidsproblemen. Volgens haar advocaat Rebekah Wolf heeft de detentie tot een diepe depressie geleid. In een artikel van begin 2019 in de gaykrant Los Angeles Blade zegt Wolf: ‘Maar als ik met haar praat, dan zegt ze: nog een laatste poging, nog een laatste strijd. Dus gaan we door.’

#FreeAlejandra
Pas als Johana Medina León, een 25-jarige transgender uit El Salvador in juni 2018 ziek wordt tijdens haar verblijf in een Amerikaans detentiecentrum en overlijdt, begint het tij te keren. Ze is de tweede transgender die om het leven komt in detentie dat jaar en steeds luider weerklinkt de internationale roep om vrijlating van Alejandra.

Amnesty USA twittert: ‘Na de dood van nog een trans-asielzoeker in ICE gevangenschap, zijn we meer toegewijd dan ooit om Alejandra vrij te krijgen en haar deportatie te stoppen. We rouwen om #Johana en blijven werken totdat alle asielzoekers met respect worden behandeld. #FreeAlejandra’.

En als Wolf een zaak begint omdat de verlengde detentie van haar cliënt in strijd met de Amerikaanse grondwet zou zijn, steekt de rechter een stokje voor Alejandra’s deportatie. Ze mag buiten de muren van het centrum haar asieluitspraak afwachten: op 6 september 2019 komt ze vrij.

Midden in de nacht, zodat er zo min mogelijk kans op reuring is, stapt Alejandra (hieronder te zien in een filmpje van Amnesty) zichtbaar uitgeput en opgelucht het detentiecentrum uit. In de donkere nacht wachten bossen vol rozen, vrienden en mede-activisten en natuurlijk haar nicht Zulay, met wie ze samen twee jaar eerder El Salvador achter zich liet. Knuffels en selfies volgen elkaar op. ‘Hier ben ik’, zegt ze, ‘klaar om de strijd voort te zetten.

Correctie: in een eerdere versie van dit artikel stond dat Alejandra op 6 november 2019 vrijkwam. Dit moest 6 september 2019 zijn. Hierboven is dit aangepast.