Acht dagen nadat een coup plaatsvond heeft Myanmar zijn eerste martelaar. De 19-jarige Mya Thwe Thwe Khaing werd op 9 februari in haar hoofd geraakt door een politiekogel. Volgens artsen maakt ze geen enkele kans het te overleven. Meteen toen het tragische nieuws bekend werd, luidde een woedend commentaar: ‘Ze is medisch en juridisch dood, maar de schoften zijn bang om dat de bevolking te laten weten. Ik ben benieuwd hoe lang ze haar aan de beademing gaan houden.’
Massaal gaan mensen de straat op om de vrijlating van hun leider Aung San Suu Kyi en de terugkeer van de democratisch gekozen parlementsleden te eisen. In hun boosheid raken ze de angst voorbij. Mya Thwe Thwe Khaing was net als duizenden anderen zo stoutmoedig te protesteren in het hol van de leeuw: de nieuwgebouwde hoofdstad Naypyitaw waar de hoogste militairen zich sinds 2005 verschansen tegen een bevolking die ze ten diepste wantrouwen. De foto van het ten dode opgeschreven meisje duikt al overal op. Hij wordt verspreid met de afbeelding van een andere jonge martelaar, een scholiere die bij de volksopstand van 1988 door veiligheidstroepen werd neergeschoten.
Zo klinken de echo’s uit het verleden door. Nilar Thein, een veterane uit eerdere protesten, stuurde vanuit haar onderduik een foto van haar dochter Sunshine. Die was een baby toen haar ouders achter de tralies gingen en werd jarenlang door anderen opgevoed. Nu gaat de tienerdochter net als haar ouders destijds de straat op. ‘Ik ben zo trots op haar’, schrijft haar moeder.
Generatie Z
Maar terwijl door de wol geverfde activisten de demonstranten aanmoedigen en hun morele gezag inzetten bij een oproep tot landelijke stakingen, is deze keer een onverschrokken generatie Z duidelijk in the lead. Net als bij de protestbewegingen van hun leeftijdgenoten in Hong Kong en Thailand hebben ze geen duidelijke leider. Ze worden gedreven door de woede dat hun tien jaar van fragiele vrijheid en een democratische verkiezingsoverwinning ontnomen worden. Anders dan de generaties voor hen groeiden deze jongeren op met mobiele telefoons en internet en connecties met de rest van de wereld. Met de hashtag ‘You’ve messed with the wrong generation’ geven ze aan dat ze bereid zijn die verworvenheden met gevaar voor eigen leven te verdedigen.
Beauty queens, bodybuilders en Birmanen staan samen op tegen generaal Min Aung Hlaing
De diversiteit van de demonstranten is enorm. Er verschijnen beauty queens met sjerp en kroontjes, bodybuilders met gespierde ontblote borsten, filmsterren in al hun glamour. Medisch personeel en onderwijzers mengen zich met uniform en al onder de mensenmassa. Ook de brandweer sloot zich aan. Terwijl de politie op veel plaatsen hard ingrijpt, voegden hier en daar geëmotioneerde agenten zich bij de demonstranten. Zelfs talloze burgers uit de etnische minderheden die de afgelopen vijf jaar behoorlijk teleurgesteld raakten toen het door de regering van Aung San Suu Kyi beloofde vredesinitiatief averij opliep, doen inmiddels mee en eisen een federale staat. Dat is een opmerkelijk vertoon van saamhorigheid in een land waar de Birmanen (de grootste bevolkingsgroep in Myanmar) en de etnische minderheden door de militairen al decennia met een verdeel-en-heers-beleid tegen elkaar worden uitgespeeld.
Als bezetenen posten Myanmarezen hun getuigenissen zodra internet weer functioneert. Zoals altijd in gevaarlijke tijden vallen ze terug op humor als overlevingsstrategie. Nadat ze in een avondlijk lawaaiprotest op potten en pannen rammen, sturen ze foto’s van hun gebutste keukengerei. De foto van een bruid en bruidegom met de slogan: our wedding can wait but not this movement!! We don’t want dictatorship for our future babies!! ging viral.
De spanning loopt met de dag verder op nu de aantallen op straat blijven groeien. De lokale nieuwsdienst Myanmar Now sloeg met een conclusie de spijker op de kop. ‘Dit is niet langer een protest. Het is een opstand.’
Nietsontziende militair
De demonstranten staan tegenover een geduchte tegenstander: generaal Min Aung Hlaing is een nietsontziende militair, die zijn sporen verdiende met de gewelddadige operaties tegen de Rohingya en minderheden als de Kachin, Chin, Karen en Shan.
De afgelopen decennia greep de Tatmadaw, het Myanmarese leger, bij protesten altijd in nadat het land op slot gegooid werd. Deze keer kijkt de wereld mee, dankzij een lawine aan berichten via internet en het werk van moedige lokale journalisten. Toch blijft het de grote vraag of de militairen als vanouds geweld zullen gebruiken, nu hun macht in het hele land wordt uitgedaagd.
