‘Muziek is het laatste dat zal verdwijnen’
Onlangs werkte ik mee als vrijwilliger aan de productie van de documentaire The Crossing, Marona’s Daughters. De documentaire volgt een groep jonge vrouwen die psychosociale hulp bieden in Idlib, een regio in Syrië onder de heerschappij van een radicaalislamitische groepering. De regisseur duikt in hun verhalen over het alledaagse lijden, vanaf geboortes tot aan de in Syrië altijd nabije dood. Het was niet meer dan normaal om de filmcrew een therapiesessie aan te bieden.
De therapeut opende de sessie met de woorden: ‘Veel psychiaters zijn het erover eens dat muziek het laatste is dat ooit uit de wereld zal verdwijnen. En daarom beginnen we vandaag met muziek.’
Ze koos voor een luitnummer met de titel ‘Majaz’, gespeeld door Le Trio Joubran. Ik kende de muziek, aangezien deze band over de hele wereld heeft opgetreden met de beroemde Palestijnse dichter Mahmoud Darwish. Terwijl ik via Zoom naar de muziek luisterde, was ik benieuwd naar wat de therapeut zou gaan vragen.
‘Waar is jouw veilige ruimte?’, vroeg de psycholoog
‘Welke gedachten had je toen je naar die muziek luisterde?’, vroeg de therapeut. We waren het erover eens dat Darwish’ gedichten, over thuisland en ballingschap, sterk aanwezig waren in hart en geest. Van die herinneringen gingen we door naar emoties. Die begonnen kalm, met langzame muziek aan het begin van het stuk, en versnelden achtereenvolgens in woede en vreugde, om te eindigen met snelle, hooggespannen noten en gevoelens. Wat interessant was: onze consensus over een gedeeld gevoel dat de therapeut de safe space noemde, de veilige ruimte.
Succes
We zoeken allemaal naar onze veilige ruimte. Ruimten die van ons zijn, waar we onszelf kunnen zijn, zonder angst en zonder spanning, waar we kunnen terugkijken, onze overwinningen kunnen tellen en kunnen rouwen om onze verliezen, zonder oordeel of angst voor wat gaat komen.
‘Waar is jouw veilige ruimte?’, was de tweede vraag.
Ik sloot mijn ogen en zag meteen mijn hoekje bij Shahba FM, het eerste radiostation waar ik werkte, met een houten bank voor me, waar ik altijd naar staarde als ik live in de ether moest improviseren. Die plek vertegenwoordigde mijn tweede geboorte na mijn tijdelijke terugkeer uit Turkije naar Syrië: een jonge vrouw, klaar om weer naar school te gaan, mijn diploma mediastudies te halen, financieel onafhankelijk te zijn en een carrière te beginnen door de ochtendshow te hosten op het beroemdste radiostation in Aleppo.
Misschien is een veilige ruimte succes.
Twee uur en vele mooie gesprekken later kwam ik tot de conclusie dat de veilige ruimte de betekenis is die je haalt uit de harde ervaringen in je leven. Zoals de Oostenrijkse psychiater Viktor Frankl zei: wanhoop is lijden zonder betekenis.
