‘Volgens het VN-verdrag bestaan klimaatvluchtelingen niet’

Door klimaatverandering warmt oceaanwater op. Deskundigen stelden vast dat orkanen zich daardoor trager voortbewegen. Pakweg honderd kilometer per uur was normaal tot nu toe, met uitschieters naar boven en naar beneden.

Maar in september 2019 kroop orkaan Dorian over de Cariben met een absurde anderhalve kilometer per uur. Dertig uur lang hing Dorian zowat stil boven de Bahama’s, de vernietiging aan de grond was bijna totaal. Op de eilanden Great Abaco en Grand Bahamas stormden huizen, ziekenhuizen en scholen de zee in, werden water en voedsel weggespoeld en elektriciteit was er ook niet meer. Tientallen mensen kwamen om het leven.

De Bahama’s zijn slachtoffer van de klimaatcrisis, daarover waren deskundigen het eens. Daags na Dorian zouden honderden Bahamanen geëvacueerd worden naar Fort Lauderdale in de Amerikaanse staat Florida, maar minuten voor vertrek kwam het bericht dat de VS niet van plan waren hun slachtofferschap te erkennen. Bahamanen die de VS binnen wilden moesten gewoon een toeristenvisum kunnen laten zien.

Very bad people

Inderdaad, officieel bestaan klimaatvluchtelingen niet. Mensen die proberen te ontkomen aan de stijgende zeespiegel, aan honger door droogte of een stilstaande orkaan zijn er genoeg – deskundigen schatten dat er in 2019 al zeven miljoen mensen ontheemd raakten door klimaatrampen – maar dat zijn volgens het VN-Vluchtelingenverdrag geen ‘echte’ vluchtelingen. Volgens dat verdrag ben je alleen een ‘echte’ vluchteling als je in eigen land vervolgd wordt, om je ras of religie bijvoorbeeld. Niet als je eiland in de golven verdwijnt door internationaal klimaat-wanbeleid.

In het verleden gaven de VS nog wel eens een tijdelijke beschermde status (van gemiddeld een jaar) aan slachtoffers van natuurrampen: de aardbevingen in Haïti en Nepal en orkanen in Honduras en Nicaragua zijn voorbeelden. Maar de regering-Trump, die het aantal orkanen in zijn Caribische achtertuin zag toenemen, maakte een einde aan dat privilege. Trump vindt die hele klimaatcrisis ‘volksverlakkerij’, zei hij, en de slachtoffers van Dorian die visumloos naar de VS wilden komen zette hij weg als ‘very bad people, very bad gang members and very very bad drug dealers’.

Van hulporganisaties moeten klimaatvluchtelingen het ook niet hebben. De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR is voor meer dan 40 procent afhankelijk van Amerikaans regeringsgeld en haalt het niet in zijn hoofd om de zaak van klimaatvluchtelingen te bepleiten. En nu laat de VN-migrantenorganisatie, de IOM, haar oren ook al hangen naar Trump. De IOM is voor meer dan een kwart afhankelijk van Amerikaans regeringsgeld. The Guardian kreeg recent een memo in handen waarin de IOM haar medewerkers opdraagt om tegenover de Amerikaanse overheid het woord ‘migrant’ in combinatie met het woord ‘klimaat’ niet meer te noemen.

Voor Europeanen die denken het beter te doen dan Trump: de EU-lidstaten besloten in 2013 al om de categorie ‘klimaatvluchtelingen’ niet op de agenda te zetten. We hebben er sindsdien ook nog niet één toegelaten.

Wordt Vervolgd, november 2019