Schrijver Jang Jin-sung: ‘Kim Jong-un is niet de leider van Noord-Korea’

Jang Jin-sung vluchtte in 2004 naar Zuid-Korea. In zijn boek Dear Leader‚ dat in oktober in Nederlandse vertaling verschijnt‚ beschrijft hij zijn werk als staats-dichter en zijn vlucht. Een gesprek in Leiden‚ waar hij gasthoogleraar Koreastudies is. ‘In het land was onvoldoende papier. Daarom werden gedichten belangrijker als propagandamiddel dan romans.’

Het is vlak na middernacht in mei 1999 als Jang Jin Sung thuis in Pyongyang wordt opgebeld. Hij wordt gesommeerd een net pak aan te trekken en naar zijn kantoor te gaan‚ waar hij sinds negen maanden werkt als dichter in staatsdienst. Maar hij mag het niemand vertellen.

Zo’n onverwachte oproep kan te maken hebben met militaire mobilisatie‚ denkt Jang‚ maar waarom moet hij dan een net pak aan? Hij ziet maar twee mogelijkheden: of hij wordt gearresteerd of hem valt het enorme voorrecht ten deel de Geliefde Leider‚ Kim Jong-il‚ te ontmoeten.

Eilandje

Na een geheime tocht per busje‚ trein en boot belandt Jang met zes andere hem onbekende uitverkorenen op een eilandje. Na vier uur wachten in een zaal gebeurt het: Kim Jong-il komt binnen. Jang‚ die de Geliefde Leider zeer bewondert‚ applaudisseert enthousiast. Hij raakt echter meteen teleurgesteld als hij merkt dat Kim volstrekt anders oogt dan de Kim die hij kent uit de propaganda. Hij blijkt geen god‚ maar een gewoon mens.

Verhoogde zolen

Het verbaast Jang ook om te zien dat de Geliefde Leider verhoogde zolen en hakken onder zijn schoenen heeft‚ om groter te lijken. Ook spreekt hij geen mooie volzinnen zoals in alle boeken en kranten‚ maar gebruikt hij grove taal. Plotseling draait Kim zijn hoofd naar Jang toe en roept: ‘Hee jij daar! Heb jij dat gedicht over die geweerloop geschreven? Iemand anders heeft dat zeker voor je geschreven? Ja toch? Lieg tegen me en ik laat je tegen de muur zetten!’ Jang raakt acuut in paniek‚ maar dan zegt de Geliefde Leider: ‘Het is een compliment‚ prachtig geschreven!’

Er volgt een nachtelijk banket met cognac en dure gerechten‚ in een tijd die in Noord-Korea formeel de ‘moeizame mars’ wordt genoemd‚ een eufemisme voor de voedseltekorten en hongersnood die het land dan al een paar jaar teisteren.

24 uur per dag bewaakt

Jang Jin-sung vertelt over de bijzondere ontmoeting in de werkkamer van Remco Breuker‚ hoogleraar Koreastudies op de Universiteit Leiden. Breuker haalde Jang naar Leiden‚ waar hij tijdelijk als gasthoogleraar werkt‚ en tolkt tijdens het gesprek.

De voormalige staatsdichter zelf oogt ontspannen‚ terwijl hij in zijn huidige woonplaats in Zuid-Korea 24 uur per dag wordt bewaakt‚ na dreigementen uit Noord-Korea dat hij uit de weg geruimd zal worden. Over eventuele bewaking in Nederland mogen we niets vragen.

In Noord-Korea is een executie geen straf‚ maar propaganda om het volk te waarschuwen

‘Dat ik in de kleine kring rond Kim Jong-il terechtkwam‚ had te maken met het gebrek aan papier eind jaren negentig’‚ vertelt Jang. ‘Het verheerlijken van dictator Kim gebeurt in ons land onophoudelijk via de televisie en via romans. Maar voor romans was onvoldoende papier. Zo werden gedichten‚ die minder woorden nodig hebben om de propagandistische boodschap te verspreiden‚ ineens belangrijker.’

Jang werd op het Verenigd Front Departement tewerkgesteld. Dat is de dienst van de almachtige Arbeiderspartij die zich bezighoudt met contraspionage‚ diplomatie en propaganda. Hij ging werken op de afdeling waar Zuid-Koreaanse kranten en boeken werden bestudeerd – een uiterst geheime afdeling‚ want in Noord-Korea is het streng verboden de publicaties van buiten het land te lezen.

Literaire propaganda

Jang en zijn collega’s kregen de opdracht zich te verdiepen in de stijl van Zuid-Koreaanse schrijvers en dichters‚ om literaire propaganda in die stijl te produceren. Die lofzangen werden in de staatskrant gepubliceerd‚ met de vermelding dat ze uit de Zuid-Koreaanse pers kwamen – om de indruk te wekken dat er ook in aartsvijand Zuid-Korea steun was voor de Noord-Koreaanse Geliefde Leider.

De toegang tot de geheime Zuid-Koreaanse boeken en kranten wakkerde Jangs kritische geest echter aan. Langzaam kreeg hij in de gaten dat zijn beeld van Zuid-Korea helemaal niet klopte. ‘Altijd had ik gehoord dat Zuid-Korea een akelig en arm land was. Nu kwam ik erachter dat het een modern en ontwikkeld land was met vrijheid. Dat zette me aan het denken.’

Altijd had ik gehoord dat Zuid-Korea een akelig en arm land was. Nu kwam ik erachter dat het een modern en ontwikkeld land was met vrijheid. Dat zette me aan het denken

Vlak voor Jang in augustus 1998 staatsdichter werd‚ kreeg hij toestemming om zijn geboorteplaats Sariwon te bezoeken. Reizen buiten je eigen woonplaats is in Noord-Korea alleen mogelijk met speciale toestemming van de partij. Direct na aankomst op het station van Sariwon kreeg hij al een schok. Want hij zag daar mensen die honger leden. In het stadspark lagen velen te wachten op de dood. Hij zag een lijkenbrigade‚ met vrijwilligers die in ruil voor een rantsoen rijst de doden weghaalden en op handkarren afvoerden. Zijn oude schoolvriend Yongnam‚ die hem op sleeptouw nam‚ had oude‚ kapotte schoenen. Jang nam hem mee naar de markt van Sariwon om een nieuw paar voor hem te kopen.

Openbare executies

Op de markt ging plotseling een sirene af en Jang hoorde de mensen om hem heen vloeken. De sirene markeerde het begin van een volkstribunaal. Niemand mocht de markt af. Jang: ‘Ik had toen al gehoord dat er openbare executies plaatsvonden‚ maar was er tot dan toe in geslaagd om ze te ontlopen. Op die markt in Sariwon kon ik echter niet weg en moest ik toekijken terwijl een man werd doodgeschoten. Het ging om een boer die een zak rijst zou hebben gestolen. Ik was geschokt. Wat je moet begrijpen is dat in Noord-Korea de doodstraf niet een straf is tegen een individu die een misdaad heeft begaan‚ maar een propagandamiddel dat het volk moet waarschuwen: dit gebeurt er met je als je dingen doet die de staat niet wil.’

In de metro

Jangs werk op het Verenigd Front Departement was uiterst geheim. De Zuid-Koreaanse publicaties mochten absoluut niet buiten kantoor meegenomen worden. Op zekere dag in januari 2004 nam hij toch een boek mee om het uit te lenen aan zijn boezemvriend Yongmin. Helaas verloor Yongmin de tas met het verboden boek in de metro van Pyongyang.

‘Dit was een grote misdaad‚ realiseerden we ons meteen. Het uitlenen en kwijtraken van dit boek zou als hoogverraad worden gekwalificeerd en leiden tot verbanning naar een concentratiekamp. Als ik de enige zou zijn geweest die deze straf zou krijgen‚ had ik de consequentie aanvaard. Maar ook mijn familie zou die straf moeten ondergaan. Om hun dat te besparen‚ ben ik onmiddellijk gevlucht. Dan zou mijn familie hopelijk ongemoeid worden gelaten. Bovendien wisten ze dan ook écht niets van mijn vlucht‚ dus konden ze ook niets vertellen. Mijn vriend dacht er ook zo over. We besloten nog die avond te vertrekken.’

Het uitlenen en kwijtraken van dit boek zou als hoogverraad worden gekwalificeerd

Een onzekere‚ maandenlange vlucht volgde. Eerst staken ze de grensrivier met China over‚ waarbij ze bijna werden gearresteerd. Eenmaal over de grens hoorde het tweetal dat Noord-Korea een opsporingsbevel had uitgevaardigd waarin ze als ontsnapte moordenaars werden beschreven. Om minder op te vallen‚ besloten ze tijdelijk apart verder te reizen. Yongmin zou hij nooit terugzien: in zijn wanhoop sprong hij van een berg.

Zelfmoord‚ hoorde hij later van Chinese burgers die hen hadden geholpen met schuiladressen. Jang slaagde erin na vele ontberingen de Zuid-Koreaanse ambassade in Peking te bereiken‚ zes maanden na zijn vlucht uit Pyongyang. Daarna mocht hij naar Zuid-Korea.

Gehoorzaam volgen

Het blijft voor buitenstaanders moeilijk te doorgronden waarom Noord-Koreanen hun leiders zo gehoorzaam blijven volgen. Waarom is er geen enkele dissident bekend uit het land? Waarom komt er geen opstand‚ zelfs niet na een enorme hongersnood? Jang legt het uit‚ minder ontspannen nu en begeleid door snelle handbewegingen.

Kim Jong-il nam alle besluiten met zijn studievrienden. Sinds zijn dood zijn zij de ware machthebbers

‘Er is angst. Want als ik in opstand kom‚ wordt mijn hele familie naar een kamp gestuurd. Verzet tegen het regime betekent dus automatisch dat je je eigen familie veroordeelt tot een verschrikkelijk lot. Het Noord-Koreaanse regime is erin geslaagd alle menselijkheid van zijn burgers te ontkennen. Alles staat in het teken van de ideologie en de Arbeiderspartij – op je werk‚ maar ook in je vrije tijd. Je moet verplicht naar bijeenkomsten van de partij komen; wie niet komt‚ wordt gestraft. Het surveillancesysteem werkt perfect: iedereen moet elkaar in de gaten houden en verdacht gedrag melden. En iedereen weet dat er kampen bestaan waarin je terecht kunt komen als je niet gehoorzaamt. Er zitten nu 120 duizend mensen vast in die kampen’‚ zegt hij‚ een schatting aanhalend die de Verenigde Naties begin 2014 gebruikten in hun rapport over Noord-Korea.

Echte dictator

Remco Breuker valt even uit zijn rol als tolk om het cijfer toe te lichten. ‘Dat aantal lag een paar jaar geleden hoger‚ vermoedelijk omdat er nu meer executies plaatsvinden’‚ zegt hij.

De huidige Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un‚ die waarschijnlijk 32 jaar is‚ heeft formeel pas ruim drie jaar de leiding in Noord-Korea. Vader Kim Jong-il‚ die eind 2011 overleed‚ had de macht stevig in handen als een echte dictator. Dat geldt niet voor zijn zoon. Volgens Jang ligt de werkelijke macht bij het Organisatie- en Geleide Departement (OGD). Jang: ‘Dat was de machtsbasis van Kim Jong-il‚ waar hij met zijn studievrienden alle beslissingen nam en de opdrachten gaf ze uit te voeren. Diezelfde groep oude studievrienden heeft nog steeds alle macht in handen. De nieuwe leider Kim Jong-un is slechts een symbolische figuur die naar hen moet luisteren. Een bewijs daarvoor is de executie van Kim Jong-uns eigen dierbare oom en mentor‚ Jang Song-thaek‚ tevens vicevoorzitter van de Nationale Defensiecommissie. Hij werd in december 2013 beschuldigd van corruptie en verraad en ter dood gebracht. Dat was zeker niet gebeurd als Kim werkelijk de macht in handen had gehad.’

Onwetendheid

Hoe moet de internationale gemeenschap omgaan met een notoire schender van mensenrechten als Noord-Korea? Volgens Jang is de onwetendheid van het Westen over wie precies de macht heeft in het land een groot probleem. ‘Alle positieve emoties van het volk zijn gericht op de Leider‚ als gevolg van de Noord-Koreaanse indoctrinatie. Leden van de internationale gemeenschap moeten eisen niet met hém of zijn vertegenwoordiger te spreken‚ maar met de ware machthebbers‚ het Organisatie- en Geleide Departement. Zo kunnen ze de tegenstelling blootleggen tussen de propaganda‚ die zegt dat Kim Jong-un de macht heeft‚ en het echte machtscentrum‚ de OGD. De bevolking zal het OGD nooit erkennen als machthebbers en zal dan langzaam veranderingen eisen. Maar ik zie zo’n opstand de komende vijf jaar niet gebeuren.

Het Westen zou de Noord-Koreaanse handelaars‚ die in China hun goederen komen halen‚ financieel kunnen steunen

‘Ook moeten de zwarte markten worden gesteund die zijn ontstaan als gevolg van de economische ineenstorting eind jaren negentig. Die markten worden oogluikend toegestaan‚ omdat ze de armoede iets verlichten. Het Westen zou de Noord-Koreaanse handelaars‚ die in China hun goederen komen halen‚ financieel kunnen steunen.

‘Verder moet er onafhankelijke informatie van buiten Noord-Korea het land binnenkomen‚ zoals BBC Korea dat mogelijk gaat doen via de kortegolf. En Noord-Koreanen die het land ontvluchten moeten worden geholpen en opgevangen.

‘Heel belangrijk is ook dat de internationale gemeenschap veel beter gaat luisteren naar deze gevluchte Noord-Koreanen. Dat laatste doe ik zelf ook met New Focus‚ de nieuwswebsite over Noord-Korea die ik heb opgericht. Wij geven de ballingen het woord en laten hen commentaar geven op het nieuws over Noord-Korea. Dan voorkom je speculaties. Zo is het aantoonbaar onjuist dat Kim Jong-un het land leidt. En als je dat al niet begrijpt‚ kan er nooit iets veranderen.’

Biografie

NAAM Jang Jin-sung GEBOREN in 1971 in Sariwon‚ Noord-Korea STUDEERDE muziekwetenschap en piano in Pyongyang VIEL OP door zijn talent voor gedichten schrijven WERD IN 1998 de jongste van zes Dichters des Vaderlands SCHREEF zijn gedicht ‘Geweerloop van de Heer’ dat dictator Kim Jong-il goed beviel VLUCHTTE begin 2004 naar Zuid-Korea en werkte daar als analist voor de Zuid-Koreaanse inlichtingendienst IS IN 2015 tijdelijk hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden.

Wordt Vervolgd, oktober 2015