In 2016 schreven Amnesty-aanhangers wereldwijd massaal een brief voor de Iraanse activiste Narges Mohammadi. Op 8 oktober 2020 werd ze vrijgelaten, maar een half jaar later is ze opnieuw veroordeeld.

Het is alsof de tijd heeft stilgestaan, als de Iraanse mensenrechtenactivist Narges Mohammadi in het najaar van 2018 voor het eerst drie dagen verlof krijgt uit de gevangenis. In haar woning liggen de kasten nog vol speelgoed voor 8-jarigen. De lesroosters van haar tweeling hangen nog op de deur.

Maar sinds zij op 8 mei 2015 werd gearresteerd zijn de kinderen ouder geworden. Kort na haar arrestatie zijn ze naar Frankrijk gevlucht. Voor het eerst kan ze nu even met hen videobellen. Aangedaan schrijft ze direct daarna in een open brief: ‘Ik heb dingen gemist. Mijn kinderen zijn gegroeid, ze zijn veranderd. Ze praten alleen nog maar over papa; mama heeft geen plek in hun dagelijks leven. […] Voor hen ben ik ook gestopt.’ Despotisme doet niet alleen pijn tijdens martelingen, gevangenschap of onderdrukking, schrijft ze. Het raakt aan elk aspect van het menselijk leven.

Tegen doodstraf

Narges Mohammadi werkte voor het Defenders of Human Rights Center (DHRC) in Teheran en streed tegen de doodstraf met de groep Step by Step to Stop the Death Penalty. In het buitenland wordt haar werk geroemd. Zo kreeg ze de Per Anger Prize van de Zweed-se overheid (2011), en de Andrei Sakharov Prize van de American Physical Society (2018).

Mohammedi ging negentien dagen in hongerstaking om een wekelijks telefoontje met haar kinderen af te dwingen 

Nadat ze jarenlang was geïntimideerd door het Iraanse regime en kortere periodes in gevangenschap had doorgebracht, werd Mohammadi in 2015 gearresteerd en beschuldigd van het vormen en drijven van een illegale groepering, het bedreigen van de staatsveiligheid en het verspreiden van propaganda tegen het systeem. Ze werd veroordeeld tot zestien jaar gevangenisstraf.

Hongerstaking

Als activist in hart en nieren blijft Narges Mohammadi ook vanuit de gevangenis mensenrechtenkwesties aankaarten. Zo schrijft ze open brieven over politieke misstanden en gaat ze negentien dagen lang in hongerstaking om een wekelijks telefoontje naar haar kinderen af te dwingen. In december 2019 protesteert ze in een sit-in tegen het dodelijke geweld tegen demonstranten een maand eerder. Daarna wordt ze ‘verbannen’ naar een andere gevangenis, 300 kilometer van Teheran.

Mohammadi verzet zich ook tegen het gevangenisregime, haar opsluiting als politiek gevangene tussen gewelddadige criminelen, en het gebrek aan hygiëne en goede medische zorg. Zorg die ze zelf hard nodig heeft. Na jaren in de gevangenis is haar gezondheid broos geworden. Ze heeft een longembolie en een neurologische aandoening die beroertes en tijdelijke verlammingen veroorzaakt. Hoewel artsen adviseren haar in een ziekenhuis buiten de gevangenis te laten behandelen, krijgt ze geen toestemming. Ze krijgt geen gezonde maaltijden, ze heeft geen ontsmettingsmiddelen en doet de afwas in een put.

Coronavirus

Sinds het coronavirus in maart 2020 uitbrak in Iran, zijn meer dan 100 duizend gevangenen vrijgelaten of met verlof gestuurd, om te zorgen dat het virus niet te snel om zich heen zou kunnen grijpen in de overvolle gevangenissen. Maar tot voor kort waren daar geen politieke gevangenen bij. De Verenigde Naties, Amnesty International en mensenrechtenactivisten van over de hele wereld riepen afgelopen zomer op om Mohammadi vrij te laten. Ze vertoonde op dat moment symptomen van corona en zou ook positief getest zijn op het virus. Een paar maanden later is haar straf zonder verdere toelichting ingekort. Narges Mohammadi werd op 8 oktober 2020 vrijgelaten. Wel kreeg ze een reisverbod opgelegd.

Een half jaar later is Mohammadi opnieuw veroordeeld. Deze keer tot 2,5 jaar gevangenisstraf en 80 zweepslagen voor propaganda tegen het systeem van Iran, laster en verzet tegen de gevangenisautoriteit. Ook na haar vrijlating bleef ze zich uitspreken tegen misstanden en de doodstraf in Iran.