Wij dachten dat het zo’n vaart niet zou lopen, hoor ik uit Hongarije

Het Nederlandse politieke klimaat baart me al langer zorgen. Het nieuwe kabinet toont in het hoofdlijnenakkoord dat het onderscheid maakt tussen burgers, en dat bevordert verregaande ongelijkheid. Mijn collega’s en ik bestudeerden het akkoord zorgvuldig en schrokken van de plannen die ons land nog verder zullen verdelen. We zagen een sterke negatieve focus op moslims. Terwijl de NCTV en de AIVD ook dreiging uit extreemrechtse hoek zien, heeft het kabinet het enkel over islamitisch terrorisme. Verder hebben mensen op de vlucht volgens onze nieuwe leiders blijkbaar geen recht op een gezinsleven, juridische bijstand of een nette procedure.

Ik maak me ook zorgen over de democratische rechtsstaat, ondanks beloftes dat die bij dit kabinet in goede handen zou zijn. Veelzeggend is dat mensenrechten in de plannen niet worden genoemd. De grondwet wél, maar daar staan een aantal belangrijke mensenrechten niet in. Bovendien mag de rechter in Nederland wetten en verdragen nog steeds niet aan de grondwet toetsen.

Met een achterban van ruim 450 duizend mensen zit het met onze representativiteit wel goed. Maar voor andere organisaties kan dit grote gevolgen hebben

Niet alleen asielzoekers wordt het recht op een eerlijke rechtsgang ontnomen. Een aantal politici ergerde zich al langer aan met name milieuclubs die naar de rechter stapten en daar, tegen de wens van deze politici in, in het gelijk werden gesteld. Ook Amnesty spande rechtszaken aan. Via de in een rechtsstaat zo belangrijke rechtsprekende macht, wilden we zo praktijken die de mensenrechten schenden laten stoppen.

Wellicht kan dat straks niet meer. Het kabinet gaat onderzoeken ‘of en hoe nadere vereisten gesteld kunnen worden aan de representativiteit van belangenorganisaties met een ideëel doel’. Met een achterban in Nederland van ruim 450 duizend mensen zit het met onze representativiteit wel goed. Maar voor andere organisaties kan dit grote gevolgen hebben. Bovendien is de intentie verontrustend. Sluipenderwijs wordt het maatschappelijk middenveld ingeperkt.

Collega’s uit andere landen waarschuwen me. ‘Wij dachten ook dat het zo’n vaart niet zou lopen, het waren immers democratische verkiezingen’, hoor ik uit Hongarije, een land waar de mensenrechten voor je neus verschrompelen. Ik vrees dat we de komende jaren heel alert moeten zijn om te zorgen dat we niet dezelfde kant op gaan. Gelukkig ben ik strijdvaardig.